iporta.gr

Ανάμεσα στην ελευθερία και την μνήμη,του Παναγιώτη Δελλή

 

Μπορούμε να φανταστούμε συγγραφείς που προτιμούν την ασφάλεια της τέχνης από την μοναχικότητα του προσωπικού ύφους. Ο ίδιος ο τύπος του συγγραφέα χωρίς προσωπικό ύφος, που η τεχνητή μανιέρα του επεξεργάζεται την μοντέρνα ηδονή ενός καθορισμένου κλασσικού ήθους, ακριβώς όπως ο Saint-Saëns ξαναδημιούργησε τον Μπαχ ή ο Πουλένκ (Poulenc) τον Σούμπερτ (Schubert). Στην αντίθετη φορά, η μοντέρνα ποίηση-αυτή ενός Ουγκό, ενός Ρεμπώ ή ενός Σαρ-είναι γεμάτη από προσωπικό ύφος και δεν είναι τέχνη παρά μόνο ως προς μια πρόθεση της Ποιήσεως. Είναι το κύρος του προσωπικού ύφους, δηλαδή ο δεσμός απόλυτα ελεύθερος του στυλ και του διπλού του της σάρκας, που εμπνέει τον συγγραφέα ως νωπότητα πάνω από την Ιστορία.

 

Η γλώσσα λειτουργεί ως αρνητικότητα, το αρχικό όριο του πιθανού, το προσωπικό ύφος είναι μια Αναγκαιότητα που δένει τον χυμό του συγγραφέα με το στυλ του. Εκεί (γλώσσα), ο συγγραφέας βρίσκει την οικειότητα της Ιστορίας, εδώ (προσωπικό ύφος), την οικειότητα του δικού του παρελθόντος. Πρόκειται και στις δύο περιπτώσεις για μία φύση, δηλαδή μία χειρονόμηση οικειότητας, όπου η ενέργεια είναι μόνο λειτουργικής τάξης, που χρησιμοποιείται εδώ για να απογράψει, εκεί να μεταμορφώσει, αλλά ποτέ να κρίνει ούτε να σημάνει μία επιλογή.

 

Επομένως κάθε Μορφή είναι επίσης Αξία. Δια τούτο ανάμεσα στην γλώσσα και το προσωπικό ύφος, υπάρχει χώρος για μία άλλη μορφική πραγματικότητα: την γραφή. Δεν έχει σημασία σε ποιά λογοτεχνική μορφή, υπάρχει η γενική επιλογή μιας τονικότητας, ενός ήθους, αν θέλετε, και είναι εδώ ακριβώς που ο συγγραφέας ατομικοποιείται καθαρά γιατί εδώ είναι που δεσμεύεται.

 

Γλώσσα και προσωπικό ύφος είναι δεδομένα που προηγούνται από κάθε προβληματική του γλωσσικού στυλ, γλώσσα και προσωπικό ύφος είναι το φυσικό προϊόν του Χρόνου και του βιολογικού προσώπου. Αλλά η μορφική ταυτότητα του συγγραφέα δεν καθιερώνεται κάθετα παρά μόνο εξωτερικά προς την εγκατάσταση των νορμών της γραμματικής και των σταθερών του προσωπικού ύφους, εκεί όπου το γραφόμενο συνεχές, συγκεντρωμένο και περιορισμένο καταρχάς σε μία γλωσσική φύση αψεγάδιαστα αθώα, πρόκειται να γίνει εντέλει ολοκληρωτικό σημείο, η επιλογή μίας ανθρώπινης συμπεριφοράς, η επιβεβαίωση ενός καθορισμένου Αγαθού, δεσμεύοντας έτσι τον συγγραφέα στο προφανές και την κοινωνία μιας ευδαιμονίας και ανησυχίας, και συνδέοντας την μορφή ταυτόχρονα φυσική και μοναδική της ομιλίας του με το αχανές της Ιστορίας του άλλου.

 

Γλώσσα και προσωπικό ύφος είναι τυφλές δυνάμεις η γραφή είναι μια πράξη ιστορικής αλληλότητας. Ως ελευθερία, η γραφή είναι μόνο μια στιγμή. Αλλά αυτή η στιγμή είναι από τις πιο σαφείς της Ιστορίας, μια και η Ιστορία, είναι πάντα και πάνω από όλα επιλογή και τα όρια αυτής της επιλογής. Είναι γιατί η γραφή προέρχεται από μία χειρονομία σημασίας του συγγραφέα, για αυτό και ισοπεδώνει την Ιστορία, πιο αισθητά από οποιαδήποτε άλλη τομή της λογοτεχνίας.

 

 

 

Παναγιώτης Δελλής