-Αλήθεια, πώς μπορούμε στη σημερινή εποχή να χαρακτηρίσουμε κάποιον ως ήρωα και τις πράξεις του ηρωικές;
-Αλήθεια, ποιους χαρακτηρίζουμε σήμερα στην Ελλάδα ως ήρωες;
Προσπαθώ, μέρες του θεού, να δώσω μια πειστική απάντηση στον εαυτό μου σ’ αυτά τα δύο ερωτήματα. Οι απαντήσεις, βέβαια, δεν είναι διόλου εύκολες. Κι αυτό γιατί τα σύνορα ανάμεσα σ’ έναν ήρωα κι έναν τρομοκράτη της σημερινής εποχής, είναι δυσδιάκριτα. Ποιος μπορεί να μου απαντήσει, πώς θα χαρακτήριζε ένας Έλληνας τον Κολοκοτρώνη π.χ. κι ένας σημερινός Αμερικανός; Είμαι βέβαιος πως για τον πρώτο είναι ήρωας, ενώ για τον δεύτερο είναι ένας τρομοκράτης, ο οποίος κακώς δεν κλείστηκε στο Γκουαντάναμο!
Προκειμένου, λοιπόν, να δώσω απάντηση στον εαυτό μου και μόνο, προσέτρεξα, πού αλλού, στις απαντήσεις σοφότερων από εμένα ανθρώπων, όπως π.χ. στον Γερμανό δραματουργό, σκηνοθέτη και ποιητή Bertolt Brecht, ο οποίος υποστηρίζει:
-«Αλίμονο στη χώρα που έχει ανάγκη από ήρωες».
Με έλουσε κρύος ιδρώτας! Στη χώρα μου, σκέφτηκα, όποιος θέλει, βαφτίζει όποιον θέλει, ήρωα από τη μια στιγμή στην άλλη για ασήμαντη αφορμή. Ακόμη κι έναν άνθρωπο που χρησιμοποιεί ένα καλάσνικοφ και μια μάσκα για να ληστέψει μια τράπεζα, ως κι αυτόν, τον ονομάζουμε ήρωα!
Προσέφυγα τότε στον δικό μας, τον Αριστοφάνη, ο οποίος μου είπε:
-«Τους ήρωες δεν τους βρίσκεις ποτέ στο σκοτάδι».
Έχει δίκιο, είπα μέσα μου, ο παππούς! Σκοτεινή πράξη δεν είναι μια ληστεία;
Ύστερα, είπα να συνεχίσω τη σκέψη μου, και σκέφτηκα πως χτες ακόμη ο πιτσιρικάς ο Ρωμανός σταμάτησε την απεργία πείνας που έκανε για να πετύχει τη συμμετοχή του, όπως λέει, στη μάθηση, κι έβγαλε ανακοίνωση πως σταμάτησε γιατί νίκησε! Νίκησε ποιον; σκέφτηκα! Κι αμέσως προσέτρεξα στα πιστεύω ενός σύγχρονου αιρετικού διανοητή Λιβανέζου συγγραφέα και δοκιμιογράφου, του Nassim Nicholas Taleb, ο οποίος πιστεύει πως:
-«Οι ήρωες είναι ήρωες επειδή έχουν ηρωική συμπεριφορά, όχι επειδή νίκησαν ή έχασαν».
Ναι αλλά ο μικρός, σκέφτηκα στη συνέχεια, τα έβαλε ακόμα και με τον θάνατο. Δεν μπορεί, παρά να είναι μια ηρωική πράξη. Δεν πρόλαβα να τελειώσω τον συλλογισμό μου, όταν ένας άλλος Γάλλος συγγραφέας του περασμένου αιώνα, ο Jean Giono ήρθε στο μυαλό μου με τα δικά του λόγια:
-«Ήρωας δεν είναι αυτός που επιδιώκει έναν ωραίο θάνατο, αλλά αυτός που συνθέτει μια ωραία ζωή».
Όπως και αν έχουν τα πράματα, είπα τότε, μια απάντηση σε τέτοια ερωτήματα, δεν είναι διόλου εύκολη υπόθεση, όχι μόνο στην Ελλάδα, αλλά πουθενά στον κόσμο. Το ποιος είναι ήρωας και το ποιος δεν είναι, το ποιος είναι τρομοκράτης και το ποιος δεν είναι, είναι ερωτήματα που θα ταλανίζουν και τις επόμενες γενιές.
Κι ίσως είναι θέμα ιστορικών να χαρακτηρίζουν ήρωες και ηρωικές πράξεις.
Μα τι μας έπιασε εδώ στην πατρίδα, σκέφτηκα, και τους βαφτίζουμε όλους ήρωες, ενόσω ακόμα ζουν; Ήρθε στο μυαλό μου η πρόταση ενός συναδέλφου μου προ ετών στο Δημοτικό Συμβούλιο της Ρόδου, όταν ζήτησε να δώσουμε το όνομα ενός εν ζωή βουλευτή σ’ ένα δρόμο της πόλης μας και κάποιος άλλος συνάδελφος του φώναξε εκτός μικροφώνων: «Άσε πρώτα να πεθάνει»!
Ε λοιπόν, ένας Βρετανός ποιητής, δοκιμιογράφος και θεατρικός συγγραφέας, ο Wystan Hugh Auden, μπορεί να μας βγάλει από το αδιέξοδο, νομίζω, ο οποίος πιστεύει:
-«Κανένας ήρωας δεν είναι αθάνατος μέχρι να πεθάνει».
Τέλος, αναρωτήθηκα: Καλά, ένας νεαρός, ο οποίος κρατά όπλο για να κάνει μια ληστεία, το κρατά για να σκοτώσει μπεκάτσες ή για να καθαρίσει όποιον του εναντιωθεί; Τότε ακριβώς ήρθε στο μυαλό μου μια άλλη σοφή κουβέντα, την οποία υποστηρίζει ένας άλλος Γερμανός διαφωτιστής, ο Gotthold Ephraim Lessing, για το τι είναι ένας ήρωας:
-«Τι είναι ένας ήρωας που δεν αγαπάει τους ανθρώπους;»
ΥΓ. Θα ήθελα πολύ να απευθυνθώ σε πρώτο πρόσωπο στον νεαρό Νίκο Ρωμανό και να του πω σαν γονιός προς το παιδί του:
-Φρόντισε παιδί μου, διατηρώντας έστω τις αναρχικές σου ιδέες, να γνωρίζεις πως δεν είσαι παιδί κανενός από εμάς, που άλλοι σε πυροβολούμε και άλλοι επενδύουμε στις δικές σου πράξεις για αλλότριους σκοπούς. Είσαι παιδί μόνο της μάνας σου και του πατέρα σου. Πρόσεχε, μάλιστα, ως αναρχικός πιότερο, εκείνους που σε «προστατεύουν», γιατί απλώς είναι αρχομανείς!
