* Ο Πάνος Βενέρης είναι Αρχιτέκτων Μηχ. Msc.,
Δντης Περιβάλλοντος – Χωροταξίας Δωδ/σου της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου
Φαντασθείτε ένα ηφαιστειακό κώνο να δημιουργείται από τα έγκατα της γης με αλλεπάλληλες εκρήξεις ηφαιστειακού κρατήρα και να διαμορφώνει ένα ολόκληρο νησί που λόγω του σχήματός του ονομάσθηκε Στρογγύλη.
Έπειτα, φαντασθείτε ένα μοναδικό πολιτισμό να ακμάζει γύρω από τη Στρογγύλη για περισσότερο από μια χιλιετία (από το 3000 π.Χ. μέχρι τουλάχιστο το 2.000 π.Χ. – πρώιμη εποχή χαλκού), να αναπτύσσεται με μοχλό το εμπόριο με κύριες εξαγωγές τον απίθανο ορυκτό πλούτο (οψιανός, χαλκός, σμύριδα, μάρμαρο κλπ) που κρύβεται στα υπεδάφη των νησιών που τον απαρτίζουν και παράλληλα να αναπτύσσει μια απαράμιλλη τέχνη. Ο πολιτισμός αυτός δεν είναι άλλος από τον «Κυκλαδικό».
Φαντασθείτε κάπου το 1615 π.Χ ένα μεγάλο σεισμό να ισοπεδώνει σχεδόν τη Στρογγύλη και λίγες μέρες αργότερα μια κοσμογονική ηφαιστειακή έκρηξη να διαλύει το κεντρικό της τμήμα, να το μετατρέπει σε τέφρα, να το διασκορπίζει στους τέσσερις ανέμους με ύψος πίδακα κοντά στα 35 χλμ και τη θέση του να παίρνει η θάλασσα. Έτσι δημιουργήθηκε η μεγαλύτερη καλδέρα του κόσμου διαστάσεων 11 Χ 22 χλμ, με το βαθύτερο σημείο να φθάνει το 1,5 χλμ., γι’ αυτό και το νερό εκεί έχει βαθύ μπλε χρώμα, σχεδόν απόκοσμο Ότι απέμεινε, είναι η σημερινή Σαντορίνη, ένα νησί σε σχήμα κρουασάν που μαζί με τη Θηρασιά και το Ασπρονήσι περικυκλώνουν την υγρή καλδέρα και μας θυμίζουν το περίγραμμα της άλλοτε Στρογγύλης.
Φαντασθείτε κατόπιν λίγο νοτιότερα έναν άλλο μεγαλειώδη πολιτισμό να αναπτύσσεται παράλληλα, να έχει διακριτά χαρακτηριστικά αλλά και να συνεργάζεται με τον Κυκλαδικό. Αυτός ο άλλος δεν είναι παρά ο «Μινωικός» που μεγαλούργησε για χιλιετίες ολόκληρες στο νησί της Κρήτης και καταστράφηκε πάνω στην ακμή του από το τσουνάμι που δημιουργήθηκε από την έκρηξη της Στρογγύλης (στην ουσία καταστράφηκε ο περίφημος στόλος και τα παράλια και έτσι το νησί έγινε ευάλωτο στις επιδρομές με αποτέλεσμα ο Μινωικός πολιτισμός για να εξαφανισθεί ολοκληρωτικά 150 χρόνια αργότερα).
Μέσα σ’ όλο αυτό το περιβάλλον, φαντασθείτε να υπάρχει ένας προϊστορικός ατείχιστος οικισμός που δημιουργήθηκε πέτρα πάνω στην πέτρα κάπου την 5η χιλιετία π.Χ. στο νοτιοδυτικό τμήμα της Στρογγύλης, αρχικά γεωργικός, μετέπειτα εμπορικός, με λαμπρή πορεία κατά την περίοδο ακμής του Κυκλαδικού Πολιτισμού και που το 1615 π.Χ. σχεδόν να ισοπεδώνεται από το σεισμό και μέσα σε λίγες μέρες να εξαφανίζεται από προσώπου γης σκεπασμένος από την τέφρα της έκρηξης του ηφαιστείου και να κάθεται θαμμένος για περίπου 3.400 χρόνια μέχρι να αποκαλυφθεί από την αρχαιολογική σκαπάνη του Σπύρου Μαρινάτου μόλις το 1967 μ.Χ.!…
Ακρωτήρι Σαντορίνης κυρίες και κύριοι. Ο καλύτερα σωζόμενος προϊστορικός οικισμός της χώρας και όχι μόνο. Κάτω από ένα επιβλητικό στέγαστρο σχεδιασμένο με αρχές βιοκλιματικής αρχιτεκτονικής, απλώνεται μπροστά σας ότι φαντάζεστε και δεν φαντάζεστε για ανάλογους οικισμούς. Είναι το κεντρικό τμήμα του που έχει ανασκαφεί από το 1967 και εντεύθεν και αποτελεί λαμπρό παράδειγμα μέτρου, πολεοδομικής οργάνωσης, τεχνικής των κατασκευών και τέχνης. Και όλα αυτά 3.500 και βάλε χρόνια πριν! Όταν τον περπατήσετε θα νιώσετε την αύρα των χιλιετιών να σας διαπερνά και παράλληλα να σας διαποτίζουν στοχαστικές σκέψεις για το χρόνο, τη σχετικότητά του, την ανθρώπινη ύπαρξη και εξέλιξη.
Αν πάτε Σαντορίνη, μην αρκεστείτε στις ομορφιές των Φηρών, της Οίας και των άλλων εκπληκτικών οικιστικών συνόλων του νησιού. Μην αρκεστείτε επίσης στα μοναδικά ντόπια προϊόντα και εδέσματα. Μην αρκεστείτε ούτε και στα ηλιοβασιλέματα. Κατηφορίστε στο νοτιοδυτικό άκρο του νησιού, στο Ακρωτήρι και θα με θυμηθείτε!
