(συνέχεια από το προηγούμενο)
Το πρόγραμμα της ιδεολογίας είναι αντιστοίχως να προκαλέσει το πιο σύνθετο, ανεπαίσθητο των φαινομένων μέσα στην επικράτεια της επιστημονικής έρευνας, με τρόπο σκανδαλώδη στους μεταφυσικούς δυϊστές για τους οποίους το πνεύμα είναι το ένα δεδομένο και η υλικότητα αρκετά κάτι διαφορετικό.
Η νέα επιστήμη της ιδεολογίας ήταν έτσι τόσο ανατρεπτική στις μέρες της όσο η ψυχανάλυση στους δικούς μας καιρούς: αν ακόμη και η ψυχή θα μπορούσε να παρουσιαστεί σε έργο από συγκεκριμένους προσδιοριστικούς μηχανισμούς, τότε η τελευταία έπαλξη του μυστηρίου και της υπερβατικότητας σε έναν μηχανιστικό κόσμο θα μπορούσε να σωριαστεί.
Η ιδεολογία είναι μία επαναστατική ηχώ απέναντι στους ιερείς και τους βασιλείς, στους πραίτορες της παράδοσης και στους τεχνίτες της «εσωτερικής ζωής». Η γνώση της ανθρωπότητας έχει βίαια αποσπαστεί από το μονοπώλιο μίας κυρίαρχης τάξης και διοχετεύτηκε αντ’ αυτού σε μία ελίτ επιστημονικών θεωρητικών.
Ότι αυτή η επιστημονική λογική θα μπορούσε να διαπεράσει στα εσώτερα κοιλώματα της ανθρώπινης ψυχής, δεν είναι μόνο θεωρητικά λογικό αλλά επιπλέον πολιτικά ουσιώδες. Διότι οι κοινωνικοί θεσμοί μπορεί να μεταμορφωθούν λογικά όχι μόνο επί τη βάσει της πιο εξακριβωμένης γνώσης της ανθρώπινης φύσης και η δικαιοσύνη και η ευτυχία βρίσκονται στην υιοθέτηση τέτοιων θεσμών από αυτούς τους αναλλοίωτους νόμους, περισσότερο απ’ όσο στην αφηρημένα πηκτική δύναμη της ανθρώπινης φύσης στους «τεχνητούς» κοινωνικούς τύπους.
Η ιδεολογία, εν συντομία, ανήκει σ’ ένα ολοπλαισιωμένο πρόγραμμα κοινωνικής μηχανικής, που θα αναδομήσει το κοινωνικό μας περιβάλλον, ως εκ τούτου θα τροποποιήσει τις αισθήσεις μας, έτσι θ’ αλλάξει τις ιδέες μας.
Τέτοια είναι η καλώς εννοούμενη φαντασία των μεγάλων ιδεολόγων του Διαφωτισμού, του Holback, του Condillac, του Helvetius, του Joseph Priestley, του William Gedmin και του νεότερου Samuel Coleridge, που μία ευθεία γραμμή θα μπορούσε να χαραχθεί από τις υλικές συνθήκες των ανθρώπινων όντων στην αισθησιακή τους εμπειρία κι έπειτα στην σκέψη τους, που και αυτή η συνολική τροχιά θα μπορούσε να εκτραπεί από μία ριζική αναμόρφωση προς τον σκοπό μίας πνευματικής προόδου και οριστικής τελειοποίησης.
