Η Πρυτανεία της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών
ενώνει τη φωνή της με την κραυγή αγωνίας και
διαμαρτυρίας όλων των καθηγητών καλλιτεχνικών μαθημάτων
στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση και απευθύνει ύστατη έκκληση
προς την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Παιδείας,
να ανακαλέσει την κατάργηση των καλλιτεχνικών μαθημάτων
από το πρόγραμμα μαθημάτων της Β΄ και Γ΄ Γυμνασίου και του Λυκείου.
06 Αυγούστου 2013
Πόσο εύκολα μπορείς ―με δυο Χι μονάχα― να οδηγήσεις ένα Άσμα Ασμάτων στην απελπισία; Και μετά, πόσο πιο δύσκολο είναι να ξεριζώσεις αυτά τα Χι από το Χάσμα των Χασμάτων που εσύ ο ίδιος ―μονάχα με δυο Χι― δημιούργησες;
Αυτά τα Χι δεν είναι ισοπαλία. Είναι ήττα. Αλλά κι αυτά, όπως και κάθε ήττα, μπορούν να αποτελέσουν το προοίμιο μιας νίκης. Κι αυτό είναι τέχνη. Να αλλάζεις τον τρόπο που κοιτάς τον κόσμο και να αλλάζεις και τον κόσμο. Ή τον τρόπο που τον βλέπουν κάποιοι… Ίσως αυτό να είναι και η ελπίδα. Η κατάφαση στη ζωή.
Η καταφατική απάντηση στο ερώτημα, αν αξίζει τον κόπο να ζούμε. Η νίκη απέναντι στην απελπισία. Κι αυτό δεν ισχύει μόνο για τους καλλιτέχνες. Και, τολμάω να πω ότι, ίσως οι καλλιτέχνες ―με τον αυτισμό που διακρίνει πολλούς απ’ αυτούς― να είναι οι πιο αναρμόδιοι γι’ αυτού του είδους τα μεγάλα και καθημερινά ζητήματα.
Όταν υπάρχουν γονείς, γιαγιάδες, παππούδες, θείοι, φίλοι, δάσκαλοι φωτισμένοι. Άνθρωποι που λένε σ’ ένα παιδί «σ’ αγαπάω!» και μαθαίνουν στα παιδιά να λένε και κείνα «σ’ αγαπάω» με χίλιους δυο τρόπους.
Με μια αγκαλιά κι ένα φιλί.
Με χάδι και σεβασμό.
Με μια βόλτα και ένα μπάνιο στη θάλασσα ή στο ποτάμι.
Με ένα όμορφο φαγητό που δείχνεις στον άλλον πώς να το φτιάχνει.
Με βιολί, με άρπα και με τραγούδι.
Με μολύβι και με πινέλο.
Με τον λόγο, με την κίνηση και με τον χορό.
Με σινεμά και πολυμέσα.
Με επιστήμη και τέχνη.
Με τέχνη που γίνεται επιστήμη.
Με επιστήμη που γίνεται τέχνη ζωής.
Με γνώση που γίνεται καράβι για πλόες μακρινούς και γόνιμους.
Δεν ξέρω πόσο τελεσίδικη είναι η απόφαση του Υπουργείου Παιδείας για την κατάργηση κάποιων καλλιτεχνικών μαθημάτων στην Β’ και Γ’ Λυκείου. Αλλά πραγματικά δεν με απασχολεί καθόλου αυτό. Δεν βρίσκεται εκεί, για μένα, η ουσία του προβλήματος της απαίδευτης παιδείας που μεταγγίζουμε στα παιδιά σαν ορό. Μηχανικά και χωρίς αγάπη.
Αυτό που με απασχολεί είναι το πότε θα μάθουμε να δίνουμε στα παιδιά μας όπλα καρδιάς, γνώσης και ζωής με ζωντανά παραδείγματα αντί για συνδικαλιστικές κλάψες και παιδιάστικα ζητιανέματα από ένα κράτος που και το υπονομεύουμε αλλά και το εκλιπαρούμε να μας πάρει καινούρια παπούτσια.
Πότε θα μάθουμε ότι το σχολείο είναι σαν τα παπούτσια; Αν δεν είναι στο νούμερό σου, αν δεν σε βοηθάνε να πας εκεί που θέλεις (στο ερευνητικό εργαστήριο, στο βουνό, στο χωράφι, στο εργοστάσιο, στο τρέξιμο, στον χορό ή αλλού) πολύ απλά δεν σου κάνουν. Και τέτοια παπούτσια ή τα πετάμε ή τα δίνουμε σε κάποιον που του κάνουν.
Και το σχολείο, όπως και τα παπούτσια, ένα μέσον είναι, ένα εργαλείο. Πώς γίνεται να έχουμε τον ίδιο σχεδόν τύπο σχολείου με τον παππού μου, όταν εκείνος διάβαζε με τον λύχνο στο χωριό του, τη στιγμή που ακόμα και το τετράχρονο εγγόνι μου ήδη βάζει μόνο του το σιντι για να δει την ταινία που θέλει ή για να ακούσει τη μουσική και τα τραγούδια που του αρέσουν;
Καμιά αδερφή της Σταχτοπούτας δεν κατάφερε να ξεγελάσει τη μοίρα κόβοντας τη φτέρνα ή το δάχτυλο για να της κάνει το παπούτσι.
Το παπούτσι του Ελληνικού Σχολείου, στενό ή φαρδύ ή άβολο, αρβύλα ή γόβα, αναχρονιστικό, χιλιομπαλωμένο και κακορίζικο, δεν θέλει επισκευή. Θέλει άλλαγμα.
Να πάρουμε τα μέτρα των παιδιών του 21ου αιώνα, να πάρουμε την γνώση από τους σύγχρονους αλλά και από τους παλιούς μαστόρους (διάβαζε δασκάλους-παιδαγωγούς από τις αρχές του ιστορικού χρόνου) και να δώσουμε στα παιδιά τα κατάλληλα παπούτσια για τις δικές τους κορυφές. Που δεν θα χρειάζονται περισσότερες ώρες στο φροντιστήριο απ’ όσες στο σχολείο για να καταφέρουν να πάνε εκεί που θέλουν. Πού θα μαθαίνουν και να ρωτάνε αλλά και να ανιχνεύουν τις απαντήσεις μέσα από τα σύγχρονα εργαλεία. Που θα συνηθίσουν να αγαπάνε τον χώρο της μάθησης και της κοινωνικοποίησής τους και θα μάθουν να συνυπάρχουν με τον διπλανό τους κι ας είναι διαφορετικός.
Δεν είμαι και ούτε παριστάνω τον εκπαιδευτικό. Αλλά βλέπω, παρατηρώ, ακούω, διαβάζω, αισθάνομαι. Και δεν είναι δυνατόν να είναι όλα τα παιδιά ανόητα επειδή σιχαίνονται ―άλλο λιγότερο κι άλλο περισσότερο― το σχολείο. Δεν μπορεί! Κάτι φταίει.
Δεν φταίω εγώ που δεν φτάνουν τα δάχτυλα του ενός χεριού μου οι δάσκαλοι και οι καθηγητές που θυμάμαι με κάποια συμπάθεια. Όχι λατρεία ή θαυμασμό, να είμαστε εξηγημένοι. Συμπάθεια σκέτη και μετρημένη. Σαν τους μονόφθαλμους στη χώρα των τυφλών.
Και δεν είναι τα καλλιτεχνικά μαθήματα που ―αν λείψουν― θα φέρουν την καταστροφή. Κι ας κλαίγονται όσο θέλουν οι, κατά τα άλλα, συμπαθείς καθηγητές καλλιτεχνικών μαθημάτων.
Η καταστροφή είναι εδώ και μας γελάει κατάμουτρα.
Είναι το στενόχωρο σχολείο που δημιουργεί ―όπως και το στενό παπούτσι― κάλους. Και με ζοχαδιάζει τρομερά αυτή η καταστροφή και θέλω να της βγάλω τη γλώσσα, να της ρίξω τα μπινελίκια της αρκούδας και να τη στείλω με κλωτσιές στο διάολο κι ακόμα παραπέρα.
Μαζί με κάθε παράσιτο που, επειδή έχει κλέψει αρκετά ώστε να έχει εξασφαλίσει για τη φάρα του κάθε προνόμιο ακόμα και στην παιδεία, επιμένει να φοράω εγώ και το δικό μου παιδί ή εγγόνι στενά παπούτσια κι ας κουτσαίνουμε.
Ξέρω ότι καμιά καταστροφή δεν είναι μόνιμη. Όπως κανένα παράσιτο δεν μπορεί ατιμώρητο να πίνει για πάντα το αίμα του ξενιστή του, έτσι και το σχολείο θα αλλάξει. Ας γίνει αυτό μια ώρα νωρίτερα.
Και κλείνοντας, θα θυμηθώ από το βιβλίο «Όπως τα αηδόνια», της Λότης Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου [Εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗ, Αθήνα 1995, σελ. 131]:
«Ένας Ινδός φιλόσοφος είπε κάποτε ότι το σπουδαίο δεν είναι ότι ο καλλιτέχνης αποτελεί ένα ιδιαίτερο είδος ανθρώπου, αλλά ότι ο άνθρωπος αποτελεί ένα ιδιαίτερο είδος καλλιτέχνη. Και όσοι εργάζονται με παιδιά ξέρουν καλά πόσο μεγάλη αλήθεια είναι αυτό. Τον καλλιτέχνη αυτόν λοιπόν οφείλουμε να τον θρέψουμε.»
(Εικόνα: Από γκραβούρα με δύο παιδιά που παίζουν βιολί και άρπα.)
