Στον κήπο της βίλας Κλεόβουλος
“… Είναι δύσκολο να μεταφέρει κανείς την εξαιρετική σιωπή αυτού του κήπου, μια κι ειν’ αλήθεια πως ο κεντρικός δρόμος περνάει κατά μήκος πλάϊ του και ο θόρυβος των αυτοκινήτων ακούγεται – όμως είναι τόσο πυκνές οι πικροδάφνες και τα πευκάκια και τόσο βαθειά η σκιά που σκεπάζει το σπίτι που οι ήχοι μπερδεύονται και ανακατεύονται με τον φλοίσβο της θάλασσας, κατά μήκος της παραλίας στ’ ανατολικά. Εδώ μαζευόμαστε το βραδάκι για ένα ποτηράκι και για κουτσομπολιό, καθισμένοι σε καρέκλες μπαμπού γύρω απο το μικρό βαμένο τραπέζι, ακούγοντας στο λυκόφως τις ρηχές νότες κάποιας ξεχασμένης φούγκας που φτάνει μέχρι εμάς απο το παλιό γραμόφωνο με το χωνί που είναι το καμάρι του Μουφτή…”
LAWRENCE DURRELL, “Reflections on a Marine Venus”
Η “πορτάκλα” του κήπου μας έβγαζε ακριβώς απέναντι στην αρχή της σημερινής οδού Νικολάου Σάββα. Απο τη μια μεριά ήταν η κεντρική είσοδος του Ξενοδοχείου των Ρόδων κι απέναντι ακριβώς, στην άλλη γωνία, η Βίλα Κλεόβουλος. Το νεκροταφείο Μουράτ Ρεϊς με πυκνές καλοκουρεμένες πικροδάφνες και δρομάκια να στριφογυρίζουν ανάμεσά τους. Στο βάθος, δίπλα στο τζαμί, έμενε ο Μουφτής με το σόι του, φίλος του προ-πάππου Σάββα Παυλίδη, πρώτου Έλληνα Δήμαρχου της Ρόδου.
Δεν θυμάμαι το πρόσωπό του, ήμουν πολύ μικρός, μα η φιγούρα του άντρα με το άσπρο “αποικιακό” κουστούμι και το, ψάθινο νομίζω, καπέλο είναι ακόμα μπροστά μου καθώς πηγαινοερχόταν απο τη Βίλα Κλεόβουλος. Ο “κύριος με τα άσπρα”, έτσι τον λέγαμε μεταξύ μας τον Λώρενς Ντυρέλ ή Ντάρελ, για να μη μαλώνουμε.
Άγγλος που ποτέ δεν θεώρησε τον εαυτό του Άγγλο και που αρνήθηκε κάθε σχέση με την Αγγλία, θεωρώντας τον εαυτό του πολίτη του κόσμου ή άπατρι. Πρίν τον πόλεμο έζησε πολλά χρόνια στην Ελλάδα που την αγάπησε και πολλές απο τις νουβέλες του διαδραματίζονται σ’ αυτήν. ‘Εμεινε για δυο περίπου χρόνια στη Ρόδο, στη διάρκεια της Βρετανικής Στρατιωτικής Διοίκησης, υπηρετώντας στις διπλωματικές υπηρεσίες. Το βιβλίο του “Reflections on a Marine Venus” αναφέρεται στην περίοδο αυτή. Από εκεί είναι και τα αποσπάσματα.
Σήμερα, αλλοίμονο, o κήπος κάθε άλλο παρα ταιριάζει την περιγραφή του Durrell. Ρημαγμένος, αποψιλωμένος, με τα δρομάκια και τις πικροδάφνες του εξαφανισμένα, τα όσα δέντρα έχουν απομείνει απεριποίητα χρόνια τώρα, τόπος συγκέντρωσης αδέσποτων γάτων. Η βίλα Κλεόβουλος, έρημη, εγκαταλελειμμένη στην φθορά της αχρηστίας -καλύτερα ίσως έτσι από το να μετατραπεί σε “καφετέρια” ή σουβλατζίδικο κατά το συνήθειο.
Σημάδια όλα αυτά της κακομοιριάς μας και της φανερής σ’ όλην την Ρόδο ανικανότητάς όχι πια να δημιουργήσουμε -θα πήγαινε πολύ να ζητήσει κανείς κάτι τέτοιο- μα ούτε καν να διατηρήσουμε τα όσα καλά και ωραία κληρονομήσαμε.
Laurence Durrell, γεννήθηκε σαν σήμερα που γράφω, 27 Φεβρουαρίου 1912. Ας μην τον ξεχνάμε, ήταν φίλος.
Επίλογος
“…Μπροστά μας μαζεύεται η νύχτα, μια νύχτα διαφορετική, κι η Ρόδος αρχίζει να βυθίζεται στη θάλασσα απ’ όπου μόνο η μνήμη μπορεί να τη σώσει. Τα σύννεφα κρέμονται ψηλά πάνω απο την Ανατολία. Άλλα νησιά; Άλλα μέλλοντα;
Όχι, δεν νομίζω, αν κάποιος έχει ζήσει με τη Θαλάσσια Αφροδίτη. Την πληγή που σου ανοίγει πρέπει να την κουβαλάς ως το τέλος του κόσμου…”
