Ένας «επίκαιρος» πρώην πολιτευτής – που πολιτεύτηκε ως γόνος φημισμένης οικογένειας – ανακαλύφθηκε κλέπτων οπώρας…νόμιμα. Ανακαίνισε το «υποστατικό» του στις εξοχές με χρήματα του ΕΣΠΑ, αλλά νόμιμα. Φρόντισε όλα τα χαρτιά, όλες οι διαδικασίες να ακολουθήσουν τις οδηγίες των νόμων. Έχοντας πρόσβαση στην εξουσία, κράτησε για τον εαυτό του το προνόμιο με ευρωπαϊκά χρήματα να βελτιώσει το αρχοντικό του. Εντάξει λοιπόν… Καλά τα κατάφερε και δεν κινδυνεύει, εφ’ όσον όλα είναι νόμιμα. Εξ άλλου δεν πρόκειται να ζητήσει τη ψήφο του «λαού», καθ’ ότι πρώην πολιτευτής, οπότε και δεν κινδυνεύει να τον μαυρίσουν. Παρακάμπτοντας τον δυστυχή και τα «προβλήματα» του, μένει να αναλογιστούμε για μια φορά ακόμα, τι είναι νόμιμο και τι είναι παράνομο. Όλοι ανεξαιρέτως επιθυμούμε να εφαρμόζονται οι νόμοι, τουλάχιστον… για τους άλλους. Έστω κι έτσι, σε μια εκπολιτισμένη κοινωνία κανείς δεν ισχυρίζεται ότι δεν πρέπει να υπάρχουν νόμοι.
Τι γίνεται όμως όταν οι νόμοι που ισχύουν είναι άπειροι σε πλήθος, οπότε και συχνά αντιφάσκουν ή αλληλοαναιρούνται;
Και με ποιο τρόπο μπορούμε να συμβιβάζουμε το γράμμα του νόμου με την ουσία του;
Και για τα δύο ερωτήματα υπάρχουν απαντήσεις από την Ιστορία. Κανείς δεν γνωρίζει τον Τριβωνιανό, αλλά είναι ο άνθρωπος που χρειαζόμαστε. Και δε μπορούμε να τον έχουμε πια, γιατί ήταν συνεργάτης του Ιουστινιανού στις αρχές του 6ου αιώνα. Τι διαπίστωσε ο άνθρωπος και τι συμβούλεψε τον αυτοκράτορα. Από τη πρώιμη εποχή των Ρωμαίων είχαν συσσωρευτεί ένα σωρό νόμοι, με αποτέλεσμα να επικρατεί χαώδης κατάσταση στην περί δικαίου αντίληψη. Συγκέντρωσε τα πάντα, τα επεξεργάστηκε και το σωτήριο έτος 529 παρουσίασε τους κώδικες του Ιουστινιανού. Έτσι ώστε οι νόμοι να είναι απλοί, κατανοητοί, να μην αντιφάσκουν, να μην αλληλοαναιρούνται και επί τέλους να απονέμουν την κατά το κοινό αίσθημα δικαιοσύνη. Εμείς καταφέραμε σε κοντά 200 χρόνια ελεύθερης Ελλάδας να ψηφίσουμε πολύ περισσότερους νόμους από το πλήθος που είχε ν’ αντιμετωπίσει ο Τριβωνιανός. Και κυρίως είμαστε μια χώρα που νομοθετεί τις εξαιρέσεις. Τα νομοθετημένα «παραθυράκια» είναι περισσότερα απ’ τους ίδιους τους νόμους. Η Ελλάδα είναι η χαρά των δικηγόρων – γι’ αυτό έχουμε τόσους πολλούς. Και βέβαια δεν υπάρχει καμιά ελπίδα να κάνουμε τη δουλειά του Τριβωνιανού στο προσεχές μέλλον, γιατί οι αντιπαλότητες όλων των ειδών υψώνουν τείχη για μια τέτοια προσπάθεια. Η έννοια της συνεννόησης και της λογικής προς το παρόν βρίσκονται στη κατάψυξη. Και γι αυτό κυρίως ευθύνονται οι «ιδεολογίες», που υψώνουν καθημερινά τα ξίφη τους, χωρίς να ενδιαφέρονται για την ουσία και το δέον γενέσθαι.
Και μιας και είπαμε για την ουσία, ας θυμηθούμε ένα πρόσωπο του μύθου, που απένειμε δικαιοσύνη, χωρίς να ξέρει γράμματα και νόμους, αλλά έχοντας στο πετσί του το κοινό αίσθημα περί δικαίου. Πρόκειται για τον Αζντάκ, ένα πρόσωπο που επινόησε ο Μπρεχτ στον Κύκλο με την κιμωλία. Εκείνος όμως, όσο γοητευτικές κι αν ήταν οι αποφάσεις του, δε μπορεί να ενταχθεί στις δικές μας σύνθετες κοινωνίες. Η ποιητική του φλέβα, δύσκολα μπορεί να μεταλαμπαδευτεί στον τρόπο που σκέπτονται οι δικαστές και οι χιλιάδες άλλοι δημόσιοι λειτουργοί, που καθημερινά λαμβάνουν αποφάσεις για θέματα – σημαντικά ή υποδεέστερα – που αφορούν στους πολίτες. Το τεράστιο δίκτυο της κρατικής μηχανής υπηρετείται από ανθρώπους που φοβούνται ή αδιαφορούν όταν καλούνται να παρακάμψουν το γράμμα του νόμου. Ακόμα και σε περιπτώσεις που είναι οφθαλμοφανείς, δύσκολα βάζουν στην άκρη γενικές εγκυκλίους και συγκεχυμένες παραγράφους πρόχειρων νόμων. Οι θαρραλέοι είναι λίγοι και σπάνια συναντάς έναν Αζντάκ. Κι έτσι πνιγμένοι στη νόμιμη χαρτούρα, θα συνεχίσουμε να παρανομούμε το κατά δύναμιν. Ο Τριβωνιανός και ο Αζντάκ μάλλον θα περιμένουν κι άλλο, μέχρι να έρθει η ώρα να κάνουν τη δουλειά τους.
Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.
iPorta.gr