Συνεχίζοντας την περιήγησή μας στην Πλάκα θα σταματήσουμε στην Πλατεία Φιλομούσου, που περιβάλλεται από τις οδούς Κυδαθηναίων, Φαρμάξη, Φιλομούσου Εταιρείας και Αγγέλου Γέροντα. Είναι η κεντρική πλατεία της Πλάκας και πήρε το όνομά της από την Φιλόμουσο Εταιρία που ιδρύθηκε από λόγιους το 1813, με σκοπούς εκπαιδευτικούς, εκπολιτιστικούς και αρχαιολογικούς.
Η Εταιρεία ίδρυσε σχολεία (ένα αλληλοδιδακτικό για αγόρια και το πρώτο παρθεναγωγείο της Αθήνας, που στεγάστηκε στο τζαμί του Παρθενώνα από το 1824 μέχρι το 1826), μισθοδοτούσε δασκάλους, ενίσχυε μαθητές, έδινε υποτροφίες για σπουδές στο εξωτερικό, μετέφραζε και εξέδιδε κλασικούς συγγραφείς, σχεδίαζε τη δημιουργία μουσείου, χρηματοδοτούσε ανασκαφές, ενώ μέλη της επιφορτίζονταν με την υποδοχή και την ξενάγηση ξένων περιηγητών που πήγαιναν στην Αθήνα (ίσως και για να τους παρακολουθούν για τις περιπτώσεις αρχαιοκαπηλείας). Η Εταιρεία διαλύθηκε όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν πάλι την Αθήνα το 1827.
Στον μακρύ κατάλογο των ξένων συνδρομητών της- οι περισσότεροι ήταν Άγγλοι- αναφέρονται και ηγεμόνες και τιτλούχοι της Ευρώπης( ο βασιλιάς της Βαυαρίας, ο πρίγκιπας Γουλιέλμος της Πρωσίας, η δούκισα Μαρία της Βαϊμάρης, το αυτοκρατορικό ζεύγος της Ρωσίας), καθώς και Έλληνες όπως ο Ιωάννης Καποδίστριας,ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, ο Άγγελος Μουστοξύδης, ο Σπυρίδων Τρικούπης και άλλοι.
Στην πλατεία βρίσκεται η προτομή του Δ.Γ. Καμπούρογλου(1852-1942), έργο του γλύπτη Νικολάου Γεωργαντή. Τοποθετήθηκε το 1936 με πρωτοβουλία της Ένωσης των Αθηναίων.
Ο Καμπούρογλου ήταν ιστοριοδίφης, ποιητής, πεζογράφος, θεατρικός συγγραφέας και δημοσιογράφος. Μετά το 1889 άρχισε να εκδίδει την Ιστορία των Αθηναίων, ενώ παράλληλα εκπονούσε λαογραφικές μελέτες. Από το 1904 εως το 1917 διετέλεσε Διευθυντής της Εθνικής Βιβλιοθήκης και το 1927 εκλέχθηκε Ακαδημαϊκός.
Στην Κατοχή, τον πλησίασε ένας Ιταλός αξιωματικός και του ζήτησε πιεστικά να γράψει κάτι στο ιταλικό περιοδικό «Κουατρίβιο». Εκείνος του απάντησε: «έχω γράψει κάτι για τους Ιταλούς. Αν σας κάνει, ευχαρίστως να το δημοσιεύσετε». Εννοούσε ένα κείμενο για την ανατίναξη του Παρθενώνα από τον Μοροζίνι.
Ο Ιταλός δεν τον ξαναενόχλησε.
 |
Η γειτονιά γύρω από την πλατεία ( από το Μνημείο του Λυσικράτους μέχρι τον ναό της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος) ονομαζόταν Κουντίνο (= υδραγωγείο) ή Κοντίτο, από ένα υδραγωγείο του 16ου αιώνα. Με αφετηρία το υδραγωγείο του Αδριανού κατέληγε στην Πλάκα, περνώντας κοντά από τον κατεδαφισμένο ναό του Αγίου Νικολάου, που τον αποκαλούσαν «του Κουντίτου».
Δήμητρα Παπαναστασοπούλου
επικοινωνείστε: bar_d@otenet.gr