Πολύ Χάρι Πότερ βλέπεις, βρε Καμπουράκη. Άκου φοίνικες και στάχτες… Γράφεις και Ιστορία. Τόλμησες να ξεφυλλίσεις τις υποσημειώσεις των πηγών, παραπηγούλων και τα ρέστα, τα ψιλά γράμματα και να γράψεις Ιστορία από την ανάποδη. Αλήθεια, σου ‘χω πει ότι τα βιβλία σου τα έχω ευαγγέλιο, ναι; Εκείνα που μπερδεύουν τη σταγόνα με την Ιστορία*. Πάντως, ήσουν τυχερός: είχες βιβλία να μελετήσεις. Και χωρίς χρήματα στην τσέπη, μια βόλτα στις δημόσιες βιβλιοθήκες κάτι θα απέδιδε…
Είπα δημόσιες βιβλιοθήκες και τι θυμήθηκα! Κλείνουν, λέει ένα δημοσίευμα, 46 Δημόσιες Βιβλιοθήκες. «Από 17 φορείς και οργανισμούς και 46 δημόσιες βιβλιοθήκες ξεκινά η αντίστροφη μέτρηση για τις απολύσεις εργαζομένων στο Δημόσιο, αλλά και την υπαγωγή τους σε καθεστώς κινητικότητας, στο πλαίσιο υλοποίησης των μνημονιακών δεσμεύσεων […] …416 άτομα, εκ των οποίων τουλάχιστον οι 216 που απασχολούνται σε φορείς και οργανισμούς που θα καταργηθούν, θα αποτελέσουν τμήμα των 2.000 προς απόλυση, στους οποίους θα περιληφθούν οι επίορκοι, οι ακατάλληλοι και τους «κοπανατζήδες».
Πάμε λίγο από την αρχή. Όταν πήγαινα στο δημοτικό, ήταν εξαιρετικά προχωρημένο να διαθέτει κάποιο σπίτι εγκυκλοπαίδεια. Η ιστορική «ΔΟΜΗ» στοίχιζε πανάκριβα και ήταν είδος πολυτελείας, δεδομένου πως στη δεκαετία του ’70 το ευκολότερο δώρο -που ήταν και το συχνότερο θέμα Έκθεσης στα παιδιά του δημοτικού, «το βιβλίο: ο καλύτερός μου φίλος»- δεν ήταν στις μεγάλες του δόξες. Χάρηκα, θυμάμαι, πάρα πολύ, όταν μια κουμπάρα των γονιών, στην ηλικία των επτά, μου έφερε το ασυνήθιστο δώρο, για τους λοιπούς παρόντες, «Τα μυστικά του βάλτου», της Πηνελόπης Δέλτα. Όλοι θαύμασαν το δώρο που τους αποκάλυψα σκίζοντας το χαρτί περιτυλίγματος, αλλά κανείς τους, ποτέ, δεν μιμήθηκε την πράξη. Αργότερα, στην εφηβεία μου, βολόδερνα πάνω-κάτω στα Εξάρχεια, στην Κάνιγγος, χανόμουν στην «Πρωτοπορία» και είχα και τον πατέρα μου να με συμβουλεύει: «Ό,τι βιβλία θέλεις, θα μου δίνεις τους τίτλους να τα αγοράζουμε απευθείας από τους εκδοτικούς οίκους. Είναι φθηνότερα».
Τα βιβλία, που μας μάθαιναν από το δημοτικό ότι είναι ο καλύτερός μας φίλος, ήταν ανέκαθεν πολύ ακριβά. Σπάνια, θυμάμαι, να έχει γίνει προώθησή τους από τα τηλεοπτικά μέσα, λιγότερο από τα ραδιόφωνα και περισσότερο πια από κάποιες ιστοσελίδες. Οι τελευταίοι που μπαίνουν στη λίστα των δημοσιογράφων για συνέντευξη είναι οι συγγραφείς. Συνεπώς, ας μου λύσει κάποιος μια απορία: πώς γίνεται ο καλύτερός μου φίλος να γίνεται τόσο μακρινός και δη απαγορευτικός; Όταν ένα βιβλιαράκι στοιχίζει 20 ευρώ, πώς θα μπορέσει ο μέσος Έλληνας να γίνει καταναλωτής; Συμπαγής καταναλωτής, δηλαδή να αγοράζει βιβλία κάθε εβδομάδα, όπως επισκέπτεται το σούπερ μάρκετ του. Πόσα βιβλία μπορεί να αγοράσει μια οικογένεια τον μήνα καλύπτοντας τις ανάγκες διαφορετικών ηλικιών; Άρα: η φιλαναγνωσία είναι περιορισμένη ή είναι, τελικά, ακριβό σπορ ο καλύτερός μου φίλος;
Όλοι οι εκδοτικοί οίκοι δεν είναι πανάκριβοι. Μάλιστα, κάποιες φορές η τιμή των βιβλίων, το υλικό παραγωγής και η υπογραφή του συγγραφέα, είναι πολύ χαμηλότερα απ’ όσο θα περίμενε κάποιος. Εδώ, έχουμε την περίπτωση εκδόσεων με άρτια νοοτροπία. Ακόμα, όμως, και στην Ελλάδα της κρίσης, κάποιοι πουλούν πανάκριβα, με αποτέλεσμα το βιβλίο να είναι απαγορευτικό. Και ακόμα συχνότερα από πριν, κάποιοι καταφεύγουν στις δημόσιες βιβλιοθήκες. Εν προκειμένω, το υπαλληλικό θέμα δεν θα ήθελα να το πιάσω, αλλά να σταθώ μοναχά στην ύπαρξη της δομής. Είναι σημαντική να υπάρχει, έστω και ως εικόνα, ως θεσμός. Το κλείσιμο της βιβλιοθήκης της όποιας πόλης είναι η απόλυτη κατρακύλα. Επιβεβαιώνει την έλλειψη ιστοριογνωσίας που αγγίζει το θράσος και την ασέβεια -απαξιώ να αναφέρω το επίθετο της κυρίας πολιτικού- αλλά που δεν είναι νέο. Ούτε ιστορία κατάφερε να μάθει αυτός ο δύσμοιρος λαός, ούτε σωστά λογοτεχνία κατάφερε να μελετήσει, ούτε αληθινά πλούσιος να γίνει. Κάτω οι συνομωσίες, κάτω οι κακοπροαιρέσεις, αλλά, ρε φίλε, απάντησέ μου: γιατί σε αυτόν τον κωλότοπο ό,τι αξίζει πραγματικά, στοιχίζει υπερβολικά; Από το απαραίτητο βιβλιαράκι, μέχρι το ταπεινό νεράκι.
*Πρόκειται για τα δύο βιβλία του Δημήτρη Καμπουράκη «Μια σταγόνα Ιστορία» των εκδόσεων Πατάκη.
Πρώτη δημοσίευση στο protagon.gr
