Ο Μάνος Στεφανίδης είναι Ιστορικός Τέχνης και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ
Στις πλάνες μου κανένας
δεν με φτάνει!
Γιάννης Σκαρίμπας
Ο ζωοποιός Μύθος και τα σύμβολα του αποτελούν την αναγκαία, συγκολλητική ύλη κάθε κοινωνικής ομάδας. Ισορροπώντας στον εσωτερικό και τον εξωτερικό βίο του υποκειμένου. Έως την αρχαϊκά ρομαντική και σαφώς ομογενοποιητική ιδέα του Έθνους. Που ακόμη συγκινεί και συνεγείρει τα μεγάλα έθνη, τους Ρώσους, τους Γερμανούς, τους Γάλλους. Και αποτελεί δικλείδα υπαρξιακής ασφαλείας για τα μικρά, τους Ελβετούς, τους Ισραηλινούς, τους Αλβανούς. Εμείς πού θα τοποθετούσαμε τους εαυτούς μας σε έναν χαοτικό, συγκρουσιακό κόσμο;
Κοινωνίες χωρίς καταγωγικό Μύθο και λειτουργικές – τελετουργικές δράσεις είναι συνομαδώσεις νευρόσπαστων που τους συνδέει μόνη η κοινή τους απέχθεια προς την Εφορία ή την αστυνομική αυθαιρεσία.
Δεν διαθέτουν φόβο Ιστορίας γιατί ευτέλισαν την προμάμμη της ιστορίας που είναι το ηρωικό αφήγημα. Και βέβαια ο Μύθος προέρχεται ( Frazer, Taylor, Eliade ) από το παντοδύναμο τελετουργικό. Αυτήν την αταβιστική ιεροτελεστία που επιτελούμε ενθουσιαστικά και καθαρτήρια χωρίς να έχουμε καλά και σώνει ανάγκη κάποιας ερμηνείας. Πρόκειται για εκείνη την ερμητική ποίηση του συμμετέχειν σε μια κοινή πίστη, αξία κλπ. που λείπει τόσο από την μονότροπη, άγευστη καθημερινότητα μας. Κι αν εκείνοι, οι ψοφοδεείς και ασήμαντοι ταγοί μας, αδυνατούν να μας εμπνεύσουν, βρίσκουμε εμείς ανακλαστικά και ενστικτωδώς την έμπνευση μας βουτώντας βαθιά στην συλλογική μνήμη, εκεί που κοιμούνται αρχέγονα όνειρα σε μορφή κειμένων του ασυνείδητου ( Freud, Jung, Lacan ). Εκεί που αναπαύονται σε συμβολικό επίπεδο τα οστά των προγόνων μας.
Αυτό λοιπόν είναι οι παρελάσεις, οι κυκλικοί χοροί, τα πανηγύρια, το βράδυ της Ανάστασης : Μία εκτονωτική τελετουργία – παρά το φολκλόρ που καιροφυλακτεί – για μικρούς και μεγάλους ώστε να εμπλακούν ξανά σε μιαν συλλογικότητα με μαγικά χαρακτηριστικά παρ’ ότι ζουν σε μια κοινωνία και μια εποχή άκρως απομαγευμένες. Στο κάτω κάτω δεν τους έχουν απομείνει πολλά πράγματα για να νιώθουν περήφανοι, για να ελπίζουν, για να πιστεύουν.
Κι αν οι μαθητές αγνοούν τι έγινε το ’40, απολαμβάνουν όμως την συμμετοχή αφού υποδύονται ασυνείδητα και με … ανάλογο χαβαλέ τον ήρωα! Αφήστε που διόλου δεν ευθύνονται οι ίδιοι για τα κενά της ανέμπνευστης, εργαλειακής παιδείας που εμείς τους παρέχουμε. Οι προοδευτικοί!
Τί ενοχλεί, αναρωτιέμαι, την αριστερή ιντελιγκέντσια η εικόνα του μεσήλικα Κρητικού ή του Ποντίου που παρήλασε συγκινημένος την 28η Οκτωβρίου έξω από την Εστία Νέας Σμύρνης; Τί το μεμπτό έχει ο πατέρας που καμαρώνει και χειροκροτεί το βλαστάρι του; Βιαζόμαστε να καταργήσουμε σύμβολα και τελετουργίες, τρέμουμε τις λέξεις πατρίδα ή έθνος ( δηλαδή τις ετεροτροπικές φανερώσεις του ιερού σύμφωνα με Malinowski, Otto Rank ) χωρίς να έχουμε κατακτήσει τίποτε ανάλογο για να τις αντικαταστήσουμε. Κανέναν σύγχρονο, πολιτικό ή κοινωνικό Μύθο. (Σκεφτείτε π.χ πόσο ευτελίσαμε το Πολυτεχνείο). Εκτός κι αν πιά μας καλύπτει ως εικόνα πολιτικού Μύθου η γροθιά του Κατρούγκαλου στην Μακρόνησο. Αντιλαμβάνεστε τώρα γιατί είναι τόσο απωθητική αυτή η εικόνα; Επειδή στον τόπο μας και στην συλλογική μας μνήμη οι ήρωες ήσαν ανέκαθεν πανέμορφοι. Η ομορφιά είναι εμμονική παράμετρος του Μύθου. Γιαυτό!
ΥΓ. Άλλο ψευδοαριστερό ανακλαστικό : Το βήμα! Δηλαδή η στρατικοποίηση της νεολαίας. Διάβαζε εδώ την δαιμονοποίηση της πειθαρχίας, της υπακοής, της κοινής δράσης για έναν σκοπό. Έστω και αν από τους Κομσομόλους ως τον Ρουβίκωνα η στρατιωτική πειθαρχία είναι σταθερά το ζητούμενο της επαναστατικής δράσης. O tempora Ω μόρτες!
* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.
The article expresses the views of the author
iPorta.gr