Καθώς οι εορτασμοί και οι ανταλλαγές ευχών έχουν ξεκινήσει εδώ και πολύ καιρό -στην Αμερική ο “Σάντα” έχει βγει από τον Σεπτέμβρη, και είμαι βέβαιος πως τώρα κυκλοφορεί και στην Κωνσταντινούπολη, την Σαγκάη και το Τόκιο- προσπαθούσα να αντισταθώ στον πειρασμό να γράψω κάτι για τα Χριστούγεννα. Άσε, λέω, να’ρθουν πιο κοντά, να μπούμε πιο καλά στο πνεύμα, να έχουν και περισσότερη αξία οι ευχές. Είναι όμως αδύνατο να περιμένω άλλο καθώς κατακλύζομαι ήδη από ευχές και είμαι υποχρεωμένος να ανταποδώσω.
Προσπαθώντας να μπω στο πνεύμα των ημερών έτυχε τώρα να φυλλομετρώ ένα έμμετρο ρομάντσο του 14ου αιώνα, το “Sir Gawain and the Green Knight”, κι έπεσα πάνω στην περιγραφή των Χριστουγέννων – Νέου Έτους στην Αυλή του Βασιλιά Αρθούρου -ξέρετε, εκείνου με το στρογγυλό τραπέζι. Μεταφράζω λίγο προς τέρψιν υμών:
…Εκείνη την ημέρα διπλές ποσότητες σερβιρίστηκαν στο ψηλό τραπέζι για τους ευγενείς προσακαλεσμένους κι όταν η λειτουργία στο παρεκκλήσι είχε τελειώσει έφτασε ο Βασιλιάς με όλους τους Ιππότες του. Και χαιρετίστηκαν όλοι μεταξύ τους και ευχήθηκαν και αντάλλαξαν πλούσια δώρα κι αυτοί που τα δέχτηκαν, πιστέψτε με, δεν είχαν κανένα λόγο να δυσαρεστηθούν. Και οι Κυράδες γελούσαν και αστειεύονταν μέχρι που ήρθε η ώρα να καθίσουν στο τραπέζι. Τότε πλύθηκαν και κάθισαν σύμφωνα με τον βαθμό και την τάξη του ο καθένας… Ϋστερα ξεκίνησε το πρώτο σερβίρισμα με τους ήχους της σάλπιγγας και με σημαίες ν’ ανεμίζουν, με τύμπανα και πίπιζες, τραγούδια και λαούτα έτσι που οι καρδιές ευφράνθηκαν στο άκουσμα της μελωδίας…
Τι ωραία, σκέφτηκα, να’μαστε στολισμένοι με τα λοφία και τα πλουμιά μας, γενναίοι ιππότες και κρινόλευκες κυράδες με λαιμούς σαν του κύκνου, και να διασκεδάζουμε όλοι τουρλού τουρλού και να τρώμε και να πίνουμε, και νά οι πίπιζες και τα λαούτα. Τι μεγαλεία, τι φιέστες! Αυτά είναι Χριστούγεννα κι όταν γίνω δήμαρχος της Ρόδου θα μπω στο Καστέλλο και θα το κάνω το πάρτυ αυτό εγώ, να με θυμάστε! Αυτά όλα ήταν για τους έχοντες και κατέχοντες βέβαια, γιατί ο κοσμάκης τότε βολευόταν όπως όπως, σαν και τώρα. Μόνο που τότε ούτε Τρόικα ούτε Μνημόνιο είχε, οι πρόγονοι της κυρίας Μέρκελ κυκλοφορούσαν ημίγυμνοι, ούτε είχε έλατα στολισμένα, ούτε Άγιο Νικόλαο, πολιούχο της Ολλανδίας, που έγινε Santa (Ni)Claus για να αντικαταστήσει τον δικό μας Άγιο Βασίλη, όπως επέβαλε η κοινωνία της παγκοσμιοποίησης και του καταναλωτισμού. Λέω βέβαια για κείνον τον αγαθό κύριο με τ’ άσπρα γένια, που είναι ντυμένος σαν τους Tomte και Nisse της Σκανδιναϋικής μυθολογίας και που κατοικεί, λέει, στον μακρινό βορρά, στο Rovaniemi της Φινλανδίας ή και παραπέρα, στον Β. Πόλο. Αν και η φαντασία μου πετάει συχνά από δω κι από κεί, δυσκολεύομαι να φανταστώ τον Άγιο Βασίλειο, επίσκοπο Καισαρείας ούτε και τον γείτονα και σύγχρονό του Άγιο Βασίλειο, επίσκοπο Μύρων, με έλκηθρο και ταράνδους να καλπάζουν στους κάμπους και τα όρη της Καππαδοκίας και της Λυκίας.
Η αλήθεια είναι πως μέχρι τον 4ο αιώνα δεν υπήρχε ημερομηνία για τα Χριστούγεννα. Όχι μόνο γιατί κανένας δεν ήξερε πότε ακριβώς ήταν μα και γιατί πολλοί είχαν αντιρρήσεις. Φαίνεται πως αποφασιστικό ρόλο στην καθιέρωση της συγκεκριμένης ημερομηνίας έπαιξε το γεγονός πως αρχές Δεκέμβρη-αρχές Γενάρη ήταν περίοδος εορτών για τις προ χριστιανικές θρησκείες. Σ’ αυτές τις τριάντα μέρες ήταν οι γιορτές του Χειμερινού Ηλιοστασίου των Κελτών, των Γερμανών και των Δρυίδων (πού’σαι Πανοραμίξ!), που μας άφησαν σαν ανάμνηση το γκυ και το στολισμένο έλατο. Κι ύστερα, ήταν οι γιορτές του Μίθρα και τα Σατουρνάλια προς τιμήν του Κρόνου και, παραμονή του νέου έτους, η γιορτή του Ιανού με ανταλλαγή δώρων και στόλισμα των σπιτιών με αειθαλή φυτά -σύμβολο της φύσης που θα αναγεννηθεί την άνοιξη.
Γιορτάζει λοιπόν που γιορτάζει ο κοσμάκης, σκέφτηκε ο Πάπας Ιούλιος Α’ και οι άλλοι πατέρες της εκκλησίας, γιατί να τους πάμε κόντρα και νά’χουμε και τίποτα άσχημες αντιδράσεις. Τους καπελώνουμε λοιπόν. Βάζουμε όλα τα παραπάνω μαζί, τα λέμε Χριστούγεννα, προσθέτουμε και μερικές γιορτές δικές μας, κι άσε τους να διασκεδάζουν. Νά ‘μαστε λοιπόν σήμερα να γιορτάζουμε κι εμείς, κι εγώ να εύχομαι σε όλους καλές γιορτές, καλή καρδιά και και καλή διάθεση.
Μπράβο λέω στους δημάρχους εκείνους που προτίμησαν το καραβάκι για να στολίσουν την πόλη τους. Θαλασσινοί εμείς οι Έλληνες. Ούτε έλατα, ούτε χιόνια, ούτε έλκηθρα με ταράνδους και κουδούνια να κουδουνίζουν έχουμε στα νησιά.
