Ο Μάνος Στεφανίδης είναι Ιστορικός Τέχνης και Ομότιμος Καθηγητής του ΕΚΠΑ. Διαβάστε τα άρθρα του Μάνου Στεφανίδη ΕΔΩ
Η φωτογραφία να είναι το δραματικότερο μέσο οπτικής έκφρασης, ίσως η πιο άμεση προσομοίωση – απεικόνιση ζωής και γι’ αυτό το πιο αληθινό αντηχείο θανάτου. Η ψευδαίσθηση, μ’ άλλα λόγια, ότι το “τώρα” μπορεί να διαρκέσει για πάντα. Ότι, όπως φυλακίζεται η στιγμιαία εικόνα, μπορεί να φυλακιστεί κι ο χρόνος. Η μέγιστη πλάνη!
Έτσι η εκδίκηση του χρόνου – Κρόνου απέναντι στην ανθρώπινη ματαιοδοξία της νεότητας – διάρκειας επιπίπτει αμείλικτη. Αυτήν, τη νεότητα, τη μία και μόνη, ουσιαστικά, αρρώστια του γήρατος. Μία αρρώστια που δεν θεραπεύεται παρά μόνο στα χαρώνεια μέγαρα.
Δείτε αυτές τις εικόνες. Είναι σαν να συμβαίνουν τώρα – η μεγάλη παραίσθηση της φωτογραφίας – κι όμως έλαβαν χώρα περισσότερο από μισόν αιώνα πριν. Όλοι οι εικονιζόμενοι, λαμπεροί και νέοι, κάποτε. Όπως ποτέ πια. Ωραίοι σαν αθάνατοι. Όπως ποτέ πια η χαρά …που υπήρξε κάποτε. Η ομορφιά. Όχι η δική τους. Η δική μας…Εξ ου και το πένθος για την απώλεια.
Γιατί αυτό εννοώ όταν μιλώ για πένθος. Την διαρκή, ανθρώπινη συνθήκη της απώλειας. Της συνείδησης πως το καθετί τελειώνει.
Κανένα δράμα σ’ αυτό. Απλώς το πένθος ακολουθεί νομοτελειακά τη χαρά και το πάθος. Ώσπου κάποτε φτάνει και η ύστατη ευκαιρία για το, τελευταίο, πάθος. Έστω κι αν κάθε πάθος μοιάζει αιώνιο. Και είναι γι’ αυτό που λειτουργεί ως το μόνο ξόρκι μας εναντίον του θανάτου.
Όχι λοιπόν βαρετές, φτηνά μελαγχολικές αναμνήσεις, όχι άλλο, μάταιο ξεφύλλισμα κιτρινισμένων, παλιών φωτογραφιών αλλά πάθος. Ζέον, καιόμενο διαρκώς αλλά ποτέ κατακαιόμενο.
Πριν καταστούμε κι εμείς, οι άσκοπα φωνασκούντες, επίσης νομοτελειακά, απλώς μια φωτογραφία που θα την ξεφυλλίζουν με ψευδο – συγκίνηση οι επόμενοι.
Φωτογραφίες, ασπρόμαυρες, αποκλειστικά: Αριστερά, ο Χρίστος Κεφάλας, διευθυντής της Ιωνιδείου, Προτύπου Σχολής στον Πειραιά με μαθητές, γονείς και διδάσκοντες. Διακρίνονται οι αείμνηστοι καθηγητές Ζυγούρης, Γαβριηλίδης, Σάρρος κλ.π. Δεκαετία του ’60.
Στη συνέχεια ο Αλαίν Ντελόν, η Μπριζίτ Μπαρντό και ο Έντυ Μπάρκλεϊ στο Σαιν Τροπέ. Πριν μισόν αιώνα και βάλε.
Δεξιά, βιβλιοπαρουσίαση ποιητικής συλλογής του Σταύρου Σταυρόπουλου στο Πόλις Αρτ Καφέ. Δεσπόζει η αείμνηστη Κατερίνα Αγγελάκη Ρουκ. Εν προκειμένω κεκοιμημένοι και, ακόμη, ζωντανοί ανάκατα. Πριν, μόλις, πέντε χρόνια. “Λες και ήταν χτες”… Αγαπημένο τραγουδάκι της μάνας μου.
Σημ. Η Ιωνίδειος στον Πειραιά ήταν το γυμνάσιο και του γράφοντος και του αμυδρά διακρινόμενου, αριστερά, Γιώργου Αριστηνού.
