Ο Ηλίας Καραβόλιας είναι Οικονομολόγος με ειδίκευση Γενικής Θεωρίας και Οικονομικής Πολιτικής. Κατέχει Master of Arts από το European Institute of Philosophical Anthropology.
Αυτό που ζούμε είναι η απόλυτη άσκηση προσομοίωσης και συμμόρφωσης με την νέα κανονικότητα.
Μπορεί ο πόλεμος και τα πυρηνικά να είναι ο μεγάλος φόβος, δεν είναι όμως ικανός να απωθήσει το άγχος των ακριβών λογαριασμών και των μειωμένων εισοδημάτων.
Το χρήμα έριξε ταχύτητες από την πανδημία και μετά. Και όλοι νιώθουμε το χειρόφρενο σε παραγωγή, απασχόληση, εμπόριο, κατανάλωση, άσχετα αν δεν το δείχνουν οι στατιστικές.
Το δε πλανητικό κεφάλαιο δεν βρίσκει πλέον καταφύγιο ούτε στα κρατικά ομόλογα που έχουν μπει σε ένα σπιράλ καθόδου ( βλ Μ. Βρετανία, με τις κερδοσκοπικές επιθέσεις από πολύ ισχυρά χαρτοφυλάκια).
Η κρίση αυτή στα κρατικά χρέη (διότι αυτό είναι τα ομόλογα) είναι το άθροισμα όλων των φόβων που συναντώνται μετά από πολλά έτη υπερδανεισμού, τιτλοποιήσεων, στοιχημάτων πάνω στα χρέη και μετακύλισης τους από τις κυβερνήσεις στις κοινωνίες.
Οι εκδότριες κεντρικές τράπεζες φούσκωναν επί χρόνια- με μηδενικό κόστος -το εικονικό/λογιστικό/παρασιτικό και όχι το παραγωγικό χρήμα.
Τώρα σηκώνουν τα επιτόκια για να ρίξουν τον πληθωρισμό χωρίς όμως πριν να έχουν πετύχει την συστημική απομόχλευση των οικονομιών.
Και ενώ συνειδητά οι κεντρικοί τραπεζίτες ξέρουν ότι προκαλούν ύφεση (καθίζηση εισοδημάτων και ζήτησης στις οικονομίες, αύξηση ιδιωτικών χρεών, πίεση σε εταιρικούς ισολογισμούς και τιμές μετόχων) εν τούτοις λειτουργούν ως ψυχροί μονεταριστές που χειρίζονται τα δεκαδικά νούμερα στα επιτόκια.
Φρονώ ότι θα ζούμε για καιρό την απόλυτη αυτοπαγίδευση του συστήματος : χαμηλή ανάπτυξη χωρίς δουλειές, υψηλός πληθωρισμός χωρίς αύξηση μισθών-εισοδημάτων, αυξημένα επιτόκια δανείων (που θα απωθούν τις επενδύσεις) και καταθέσεων( για να τοκίζονται οι καταθέσεις).
Επιτόκια που δεν θα ρίξουν εύκολα τον πληθωρισμό της κερδοσκοπίας την ώρα που παράγεται ένα συνεχώς αυξανόμενο χρέος( κρατικές ενισχύσεις της καταναλωτικής ζήτησης και των κερδών των εταιρειών ).
Το τι συνέβη και φθάσαμε ως εδώ θα το γράψουν οι ιστορικοί του μονεταριστικού καπιταλισμού και της δημοσιονομικής ορθοδοξίας.
Αλλά το πόσο θα κοστίσει για να βγούμε από το αδιέξοδο, θα γραφτεί από όλους εμάς : άτομα, νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
Ο καθένας μας θα είναι μικροσκοπική στατιστική μονάδα της παγκόσμιας «χαοτικής αταξίας» μέσα σε συνθήκες διαρκούς ανισορροπίας.
Κανένα μοντέλο καινοτομίας, καμία χρηματοοικονομική μηχανική, καμία μαθηματικοποιημένη εκδοχή στάθμισης των κινδύνων δεν θα αφορούν το ίδιο το υποκείμενο.
Ακόμα και με την πρόσφατη εμπειρία για στάθμιση ακραίων μακροοικονομικών μεταβλητών (πανδημία-πόλεμος- επισιτιστική κρίση- κλιματική αλλαγή ) οι πλέον σύνθετες οικονομετρικές δομές δεν θα είναι παρά μια εξεζητημένη ακαδημαϊκή υπόθεση.
Το παίγνιο έξω από εμάς δεν χωράει σε μοτίβα συγκεκριμένης στρατηγικής αλληλεπίδρασης.
Είναι μια σύνθετη δυναμική κατάσταση μεταξύ γεωπολιτικής και οικονομίας, ένα δύσκολο συμπεριφορικό παίγνιο κυρίως μεταξύ κεντρικών τραπεζών, κυβερνήσεων και θεσμικών επενδυτών.
Το διάχυτο νέο καθεστώς της «σταθερής ανισορροπίας» απεικονίζει το βαθύ χάσμα μεταξύ πραγματικής και «πλασματικής» οικονομίας : την «απόσταση» της Silicon Valley που παράγει καινοτομία, από την Wall Street που παράγει υπερκέρδη στους τεχνολογικούς κολοσσούς δεν μπορεί να την συλλάβει πλέον κανένα γράφημα στην οθόνη, καμία συγκεκριμένη θεωρία συσχετίσεων.
Και φυσικά, οι γεωπολιτικές ράγες της ιστορίας μετατοπίζουν το εύρος της ανάλυσης του παγκόσμιου ρίσκου σε δύσβατα μονοπάτια.
Τα απόνερα της άναρχης παγκοσμιοποίησης φαινότανε ότι κάποτε θα οδηγούσαν σε ένα πλανητικό καθεστώς συγκινδύνευσης και «συνολοκλήρωσης» για τις αγορές, τις οικονομίες και τελικά για τις κοινωνίες.
Σκιώδης τραπεζική, παράγωγα με στοιχήματα και υπερμοχλεύσεις εικονικών κεφαλαίων, είναι οι μηχανισμοί και τα εργαλεία του καπιταλισμού στην αναζήτηση υπεραξίας μέσω της εργασίας και της συλλογικής διάνοιας.
Η αιτία όμως ήταν και είναι πάντα η ίδια : ο νόμος της πτωτικής τάσης του ποσοστού κέρδους που γεννάει μετά την κρίση υπερσυσσώρευσης, εκκαθάριση κεφαλαίων και μετατόπιση του καπιταλιστικού ορίου, δηλαδή νέες αγορές.
Και φυσικά, στον καπιταλισμό, ο άνθρωπος είναι το πλέον ευάλωτο κεφάλαιο για εκκαθάριση αλλά και η πλέον κατάλληλη νέα αγορά για κέρδη..