Ο Χρήστος Χωμενίδης είναι Συγγραφέας
Εσείς τι θυμάστε από τον Δεκέμβριο του 2008;
Εγώ θυμάμαι έναν έφηβο να δολοφονείται εν ψυχρώ από έναν άνδρα, προφανώς ακατάλληλο για να υπηρετεί ως ειδικός φρουρός της Αστυνομίας. Επηρμένο από τη δύναμη που τού έδινε το όπλο του, φορέα μίσους – μίσους ταξικού εάν πιστέψουμε τους απολογητικούς κλαυθμούς του – «…ο Γρηγορόπουλος ένα κακομαθημένο από τα Βόρεια Προάστια, εγώ ένας βιοπαλαιστής από τα Λιόσια…». Περιφρονητικό απέναντι στην ανθρώπινη ζωή. Ανίκανο να προβλέψει τις συνέπειες της αποτρόπαιας πράξης του ακόμα κι επάνω στον ίδιον.
Θυμάμαι μια κυβέρνηση, μόλις πριν από δεκατέσσερις μήνες επανεκλεγμένη, να αποδεικνύεται παντελώς αδύναμη να αρθεί στο ύψος των περιστάσεων. Έναν πρωθυπουργό να μην αντικαθιστά τους καθ’ύλην αρμόδιους υπουργούς του. Να μην βρίσκει καν το σθένος να παραστεί στη νεκρώσιμη ακολουθία, πόσω δε μάλλον να καταθέσει ένα στεφάνι στο σημείο όπου ξεψύχησε το αγόρι. (Το 1976, ο Ευάγγελος Αβέρωφ είχε πάει στην κηδεία του Αλέκου Παναγούλη και είχε βουβός αντιμετωπίσει το πλήθος που τον αποκαλούσε κάθαρμα, ρίχνοντας του ευθύνη για τον χαμό τού παρ’ολίγον τυραννοκτόνου…) Μία κυβέρνηση να αποτυγχάνει παταγωδώς να προστατεύσει την τάξη, τη δημόσια και ιδιωτική περιουσία. Να αφήνει, σε πρώτη φάση, την αστυνομία να κάνει τού κεφαλιού της και σε δεύτερη φάση να την αποσύρει και να παραδίδει το κέντρο της Αθήνας βορά στους βάνδαλους.
Ο υπουργός Εσωτερικών Προκόπης Παυλόπουλος διατύπωσε τότε το δόγμα της «αμυντικής αστυνομίας». Ο Βαγγέλης Βενιζέλος τον ειρωνεύτηκε από το βήμα της Βουλής, παρομοιάζοντας τον με τον Χατζηαβάτη. «… Θα μάς δείρουν, θα ιδρώσουν, θα κρυώσουν, θα πάθουν πνευμονία, θα πεθάνουν κι εμείς θα παραμείνουμε δαρμένοι, ταπεινωμένοι αλλά νομείς τής εξουσίας…» Η Ζωή Κωνσταντοπούλου αντιθέτως, όταν ως Πρόεδρος της Βουλής επισκέφθηκε τον Προκόπη Παυλόπουλο για να του ανακοινώσει την εκλογή του στο ύπατο αξίωμα, εγκωμίασε την τότε στάση του. Και ο κύριος Παυλόπουλος σεμνυνόταν με φόντο τα βυζαντινά εικονίσματα για τους έξοχους -κατά Ζωή- χειρισμούς του στα Δεκεμβριανά του 2008.
Το επιχείρημα της κυβέρνησης Καραμανλή πως εφιάλτη της αποτελούσε ένας δεύτερος νεκρός, πως πρόεταξε την ανθρώπινη ζωή της υλικής περιουσίας, θα μπορούσε να το φέρει κι ένας χειρουργός ο οποίος πετάει κάτω τα νυστέρια του για να μην τού πεθάνει ο ασθενής στα χέρια.
Θυμάμαι, το βράδυ κιόλας τής δολοφονίας τού Αλέξανδρου Γρηγορόπουλου, ένα ετερόκλητο, έξαλλο πλήθος να καταλύει κάθε έννοια ευνομούμενης πολιτείας. Να πλιατσικολογεί καταστήματα, να πυρπολεί κτήρια, να καταστρέφει ανεκτίμητης αξίας κοινόχρηστα αγαθά, όπως τη Βιβλιοθήκη Ευρωπαϊκού Δικαίου που βρισκόταν στη Νομική Σχολή. Θυμάμαι λεφούσια να καίνε αυτοκίνητα, να σπάνε βιτρίνες και να εισβάλλουν σε εμπορικά καταστήματα γιά να φτιάξουν την προίκα τους σε ρούχα, ηλεκτρικές συσκευές, ακόμα και γυαλιά ηλίου. Κατά τραγική ειρωνεία, από τη λεηλασία δεν γλίτωσε ούτε η επιχείρηση της μητέρας τού Γρηγορόπουλου…
Αποτελούσαν τα Δεκεμβριανά του 2008 εξέγερση; Το αρνούμαι κατηγορηματικά.
Όλες οι εξεγέρσεις διαθέτουν τρία -εκ των ων ουκ άνευ- χαρακτηρίστικα: Αιτήματα που διατυπώνονται προς την εξουσία, πολιτική, στρατιωτική, ενίοτε και θρησκευτική. Στρατηγική στόχευση, όραμα εάν προτιμάτε για την κοινωνία. Ηγεσία, η οποία πιθανόν να αναδεικνύεται επί τόπου, στα οδοφράγματα, καθοδηγεί ωστόσο τον αγώνα.
Ο Δεκέμβρης του 1944 υπήρξε αναμφισβήτητα εξέγερση, αποσκοπούσε στην κατάληψη της εξουσίας από το ΚΚΕ. Το Πολυτεχνείο του 1973 στην πτώση της Χούντας. Ακόμα και ο Μάης του 1968 -όσο ρομαντικά, ανεδαφικά κι αν ακούγονται σήμερα τα συνθήματα του- εμπνεόταν από τη σκέψη του Σαρτρ. Καθοδηγούνταν από τον χαρισματικό Ντανιέλ Κον Μπεντίτ. Ό,τι πιο ενδιαφέρον στο Παρίσι, τον Μάη του ’68, συνέβαινε στα αμφιθέατρα, στις θυελλώδεις συνελεύσεις. Τον Δεκέμβριο του 2008 στην Αθήνα, δεν είχαμε συνελεύσεις. Μόνο σπασίματα.
Η πιο ενδιαφέρουσα απορία είναι πώς ξέσπασε τέτοια οργή ενάμιση χρόνο προτού μπούμε στα μνημόνια, ενώ διανύαμε ακόμα την περίοδο της αστακομακαρονάδας.
Κάποιοι ισχυρίζονται εκ των υστέρων ότι οι Έλληνες είχαν -μεταφυσικά σχεδόν- αντιληφθεί τί τους περίμενε και εκτόνωναν προκαταβολικά την οργή τους. Κάποιοι άλλοι αναμασάνε τις αναλύσεις που έκανε τότε ο Αλέξης Τσίπρας για «τη γενιά των 700 ευρώ», για «τη νεολαία με το υποθηκευμένο μέλλον». Ακόμα και αν ο κύριος Τσίπρας διέθετε τέτοια οξυδέρκεια, προφητικές σχεδόν ικανότητες, η κοινωνία γιατί να τού δώσει βάση; Ο τότε πρωθυπουργός καθησύχαζε κάθε ανησυχία, ο αρμόδιος υπουργός κύριος Αλογοσκούφης ισχυριζόταν ότι η ελληνική οικονομία είναι «ελαφρά» και άρα δεν θα πληγεί από την παγκόσμια κρίση. Τα 700 ευρώ, στο κάτω-κάτω, υπερέβαιναν αισθητά τον βασικό μισθό σε δραχμές μέχρι το 2002. Την κυβέρνηση Κώστα Καραμανλή μονάχα ότι δεν υπήρξε γαλαντόμα δεν μπορείς να την κατηγορήσεις…
Τότε; Άποψή μου ότι η απολύτως δίκαια λαϊκή οργή για τον χαμό ενός εφήβου συνδυαζόμενη με τη μνημειώδη κρατική ανεπάρκεια παρήγαγαν ένα εκρηκτικό μείγμα, που κατέκαυσε το κέντρο της Αθήνας. Όπως μία άθλια διαιτησία μπορεί να σπείρει το χάος στις κερκίδες ενός γηπέδου κατά τη διάρκεια ενός ποδοσφαιρικού αγώνα.
Ποιοί επωφελήθηκαν από τα Δεκεμβριανά του 2008;
Ένας εσμός γελοίων τύπων -αριστεριστών ο Θεός να τους κάνει, αναρχικών μόνο στην παιδαριώδη φαντασία τους- που ξέφυγαν από το περιθώριο και βρέθηκαν στο κέντρο της σκηνής. Παρασέρνοντας και παρασυρόμενοι από ένα τμήμα της νεολαίας που από πολιτική δεν σκάμπαζε γρι, είχε εντούτοις την άγνοια κινδύνου και τη φυσική αμετροέπεια της ηλικίας.
Κάποιοι τηλεοπτικοί και ραδιοφωνικοί αστέρες, καλλιτέχνες και παρακαλλιτέχνες, οι οποίοι έσπευσαν να καβαλήσουν το κύμα (και προς άγραν κοινού). Θυμάμαι σαν τώρα τον Λάκη Λαζόπουλο να διακηρύσσει με ύφος χιλίων καρδιναλίων ότι οι νέοι έχουν πάντα δίκιο και πως ο ίδιος τάσσεται αναφανδόν με τους νέους. Καθώς και έναν άλλον -μακαρίτη πιά- που τον Οκτώβριο μού κοκορευόταν ότι έκλεισε μισθό δέκα χιλιάδες ευρώ για μία ραδιοφωνική εκπομπή την εβδομάδα και τον Δεκέμβριο έβαζε αντάρτικα. Και όχι – ούτε το αριστερό παρελθόν ούτε η κλιμακτήριος έστεκαν ως δικαιολογίες σε μία τόσο δύσκολη καμπή.
Ο Σύριζα τέλος, ο οποίος -σε αντίθεση με το κατηγορηματικό στην καταδίκη των επεισοδίων ΚΚΕ- τήρησε επαμφοτερίζουσα στάση. Εναγκαλίστηκε διακριτικά τον «Δεκέμβρη του 08». Το καρπώθηκε με εντυπωσιακό τόκο μετά την εθνική χρεοκοπία του 2010 και μέχρι την άνοδό του στην εξουσία το 2015.
Τι γέννησαν τα Δεκεμβριανά του 2008; Την πεποίθηση ότι στους δρόμους και στις καταλήψεις, όλοι μαζί, δεν ευθυνόμαστε ποσώς ούτε για όσα λέμε ούτε για όσα κάνουμε. Τους «Αγανακτισμένους» του 2011. Την κουλτούρα των σωματικών επιθέσεων σε όποιον δεν γουστάρουμε, τού γιαουρτώματος, τού παρολίγον λυντσαρίσματος. Την όσμωση του πολιτικού με το ποινικό έγκλημα. Την παράδοση των Εξαρχείων όχι σε ελευθεριακές κοινότητες αλλά σε άθλιες συμμορίες. Μια γενικότερη ασυδοσία, με επαναστατικό περικάλυμμα.
Τα Δεκεμβριανά του 2008 γέννησαν ό,τι με βδελυγμία απέρριψε η πλειοψηφία των Ελλήνων στις εκλογές του καλοκαιριού του 2019, όταν εμπέδωσε ότι χωρίς νόμο και τάξη χαϊρι δεν γίνεται. Ότι δίχως νόμο και τάξη χαμένοι βγαίνουν τελικά οι πιο αδύναμοι πολίτες.
Τι μένει σήμερα από όλα αυτά;
Μια πικρή γεύση. Μια αίσθηση εξαπάτησης κι αυταπάτης. Μια ανάγκη η Ιστορία -που είναι τόσο πρόσφατη και τόσο συνάμα δοσμένη στο μύθο- να επαναδιατυπωθεί. Να έρθει στις αληθινές της διαστάσεις. Μια άφατη, τέλος, πικρά για τον χαμό ενός παιδιού. Ένα πένθος που θα μάς ακολουθεί όσο ζούμε.
Έφτασε ίσως ο καιρός, η 6η Δεκεμβρίου να τιμάται με ένα παλλαϊκό μνημόσυνο για τον Αλέξανδρο Γρηγορόπουλο.-
* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του. Δημοσιεύεται και στο capital.gr
The article expresses the views of the author
iPorta.gr