Τέσσερα βιβλία για το 2020, του Άγγελου Κουτσούκη

Το 2020 θα το θυμόμαστε για την πανδημία και τις συνέπειές της στη ζωή μας, Αλλά, βέβαια, μέσα στις συνέπειες της πανδημίας στη ζωή μας ήταν και το κλείσιμο στο σπίτι. Η τηλεόραση δεν πολυβλέπεται, οπότε μερικά βιβλία παραπάνω τα διαβάσαμε. Κι επειδή μέρες που έρχονται, μπορεί να θέλετε να κάνετε κάποιο δώρο στον εαυτό σας ή στους γύρω σας, εντελώς υποκειμενικά, έχω να προτείνω τέσσερα βιβλία, εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους, που όμως για κάποιους λόγους ξεχώρισαν.

Έχουμε και λέμε λοιπόν-η σειρά είναι εντελώς τυχαία:

1.΄΄Ο βασιλιάς της΄΄ του Χ.Α.Χωμενίδη

Ο Χ.Α.Χωμενίδης έγραψε ένα σπουδαίο μυθιστόρημα, το καλύτερό του κατά την άποψή μου. Όχι μόνο γιατί ανατρέπει την ιστορία όπως την γνωρίζουμε, αλλά γιατί δημιουργεί έναν τραγικό ήρωα που, χωρίς να παρουσιαστεί ο από μηχανής Θεός, και μέσα σε εντελώς ανθρώπινα πλαίσια, καταλαβαίνει ότι ο συμβιβασμός μόνο καταστροφικός μπορεί να είναι. Και επαληθεύεται.

Αντίπαλος είναι ο χρόνος. Όχι οι άλλοι.

Η γλώσσα που χρησιμοποιεί είναι στιβαρή, ζωντανή, ρέουσα. Οι ήρωές του αποτελούν ένα αντιπροσωπευτικό κομμάτι της ανθρώπινης πινακοθήκης χαρακτήρων. Ο Μενέλαος, η Ελένη, ο Αγαμέμνων, ο Οδυσσέας, ο Πάρης, ο Εκτορας, η Λήδα. Όλοι αντιπροσωπεύουν ένα κομμάτι του ανθρώπινου χαρακτήρα που υπήρξε, υπάρχει και θα υπάρχει όσο υπάρχουν άνθρωποι.

“Ο βασιλιάς της” είναι ένα μυθιστόρημα ποταμός που παρασύρει τον αναγνώστη τόσο, που δεν μπορεί να το αφήσει από τα χέρια του μέχρι να φτάσει στην τελευταία σελίδα. Που γράφει δια στόματος Ελένης όταν πια έχει πέσει η Τροία και ξαναβρίσκεται η Ελένη με τον Μενέλαο:

“Μας νίκησε, Μενέλαε. Οριστικά. Όχι η Ελλάδα, ούτε η Τροία. Ούτε η πονηριά του Οδυσσέα, ούτε η ομορφιά του Πάρη. Ούτε η Σπάρτη, ούτε οι Μυκήνες. Ούτε καν ο εαυτός μας. Ο χρόνος μας νίκησε. Με φαντάζεσαι αιώνια; -γελιέσαι. Κάποια άλλη γυναίκα που απλώς θα μου μοιάζει θα ζήσει κάπου, κάποτε, κάτι παρόμοιο. Δε θα ΄μαι όμως εγώ. Το μόνο που μας χάρισε ο χρόνος είναι η ιστορία μας. Όπως την πλάσαμε εμείς οι δύο, μαζί και χώρια. Όπως δεν θα την καταλάβει άλλος κανείς. Το μόνο που μας μένει τώρα πια είναι να λέμε ο ένας στον άλλο την ιστορία μας. Για όσο…”

Έτσι έγινα ξανά ο βασιλιάς της”.

2.΄΄Σημειώσεις για ένα ναυάγιο΄΄ του Νταβίντε Ενια.

Αν ήταν ταινία θα ήταν ντοκυμαντέρ. Ασπρόμαυρο. Είναι όμως ένα αριστουργηματικό βιβλίο. Και είναι μόλις το δεύτερο του συγγραφέα. Χωρίς να έχω διαβάσει το πρώτο του βιβλίο ,που έχει τίτλο “Και επί της γής”, διάβασα το “Σημειώσεις για ένα ναυάγιο” και με ταρακούνησε γερά.  Θέμα του οι πρόσφυγες που διασχίζουν με φουσκωτά σκάφη την Μεσόγειο. Οι πιο τυχεροί καταφέρνουν και βγαίνουν στο νοτιότερο νησί της Ευρώπης. Στην Λαμπεντούζα.

Ο  Νταβίντε Ενια έγραψε ένα συγκλονιστικό βιβλίο.  Ένα από αυτά που θέλω να έχω πάντα στη βιβλιοθήκη μου. Και να το ξαναδιαβάζω σε τακτά χρονικά διαστήματα . Γράφει σε πρώτο πρόσωπο για όλα αυτά που συνάντησε στην Λαμπεντούζα. Και όλα όσα του διηγήθηκαν οι ντόπιοι. Οι μαρτυρίες είναι συγκλονιστικές, σε σημείο που ντρέπεσαι  για το γεγονός ότι εσύ δεν έκανες τίποτα για να βοηθήσεις. Διαδέχονται η μία την άλλη και πολύ συχνά σε κάνουν να αναρωτιέσαι  που βρισκόσουν εσύ όταν συνέβαιναν αυτά τα ναυάγια, όταν η θάλασσα της Λαμπεντούζα γέμιζε πνιγμένους.  Οι αριθμοί μόνο φρίκη προκαλούν. Στοιχειωδώς πολιτισμένος αν είσαι, ντρέπεσαι για την ανθρωπότητα που επιτρέπει να συμβαίνουν όλα αυτά.

3. Μακρύ πέταλο από θάλασσα΄΄ της Ιζαμπέλ Αλιέντε.

Το ΄΄Μακρύ πέταλο από θάλασσα΄΄ είναι η Χιλή. Η Χιλή του Πάμπλο Νερούδα κσι του Σαλβαδόρ Αλιέντε.  Και η Ιζαμπέλ Αλιέντε, ανηψιά του Σαλβαδόρ Αλιέντε, στα 78 της χρόνια, έγραψε το βιβλίο της ζωής της. Οχι γιατί το συγκεκριμένο έχει μεγαλύτερη ή μικρότερη λογοτεχνική αξία από κάποιο από τα προηγούμενά της, αλλά γιατί μπόρεσε με τη μορφή του μυθιστορήματος να γράψει την πρόσφατη ιστορία της πατρίδας της. Και για να καταφέρει κάτι τέτοιο ,σαφώς, έπρεπε να ξεπεράσει τα προσωπικά της όρια. Δεν είναι εύκολο να γράψεις για κάτι που σε αφορά τόσο πολύ, πολύ περισσότερο  όταν ο δολοφονημένος Πρόεδρος της Χιλής, ήταν θείος της, πρώτος ξάδελφος του πατέρα της.

Η Ιζαμπέλ Αλιέντε, ως λογοτέχνης, έγραψε ένα μυθιστόρημα που μιλά σε πρώτο πρόσωπο με την Ιστορία. Ο Πάμπλο Νερούδα, ο εθνικός ποιητής της Χιλής και ένας από τους μεγαλύτερους του κόσσμου,όπως και ο Σαλβαδόρ Αλιέντε υπάρχουν μέσα στο βιβλίο της και συνομιλούν με τους ήρωες της μυθοπλασίας της. Περιγράφει συγκλονιστικά την ΄΄Απόσυρση΄΄,δηλαδή την έξοδο των Δημοκρατικών από την Ισπανία μετά την επικράτηση του Φράνκο. Περιγράφει με ακρίβεια δημοσιογράφου το πραξικόπημα του Πινοσέτ, την δολοφονία του Αλιέντε, τα βασανιστήρια και τις δολοφονίες που ακολούθησαν την επικράτηση της στρατιωτικής χούντας. Και, κυρίως, περιγράφει την δύναμη των ανθρώπων και το κουράγιο τους να στήνουν από την αρχή τη ζωή τους. Να πολεμούν για τις αρχές τους.

4. “Εύα”  του Aρτούρο Πέρεθ Ρεβέρτε.

Για τον Αρτουρο Πέρεθ Ρεβέρτε έγραψαν στο Publishers Weekly . “Υπάρχει ένας Ισπανός συγγραφέας που είναι ένας συνδυασμός Ουμπέρτο Εκο και Στίβεν Σπίλμπεργκ . Το όνομά του είναι Αρτούρο Πέρεθ Ρεβέρτε”, και έχουν απόλυτο δίκιο. Σε κάθε μυθιστόρημα που γράφει ο συγγραφέας απλά επιβεβαιώνει την κλάση του. Και τα μυθιστορήματα που έχει υπογράψει δεν είναι λίγα. Το αντίθετο θα έλεγα.

Στην “Εύα”, που μόλις κυκλοφόρησε, συναντάμε τον καινούργιο του ήρωα,τον Λορένθο Φαλκό,που μας τον σύστησε με το ομότιτλο βιβλίο ένα χρόνο πρίν. Σε αυτά τα δύο μυθιστορήματα,το ΄΄Φαλκό΄΄ και την “Εύα” ο Ρεβέρτε καταπιάνεται με τον ισπανικό εμφύλιο πόλεμο. Ψύχραιμος παρατηρητής και γνώστης της ιστορίας, στήνει ένα σκηνικό που παραπέμπει σε ασπρόμαυρο φίλμ νουάρ Φίλμ νουάρ της κλάσης της “Καζαμπλάνκα” όμως. Ο Φαλκό είναι ο κλασικός πρωταγωνιστής-κατάσκοπος που σε καθηλώνει με τη συμπεριφορά του, ακόμα κι αν δεν συμφωνείς σε πολλά θέματα μαζί του. Ίσως και το πιό βασικό. Το στρατόπεδο που διάλεξε να υπηρετήσει. Στην “Εύα”, ο Φαλκό επιβεβαιώνει την κλάση του και ο συγγραφέας μας ταξιδεύει στην Ταγγέρη του μεσοπολέμου όπου ανάμεσα στην εξωτική γοητεία της πόλης διεξάγεται ο πιο μεγάλος πόλεμος κατασκόπων μεσούντος του Ισπανικού εμφυλίου πολέμου.

Ο Ρεβέρτε έγραψε ένα εξαιρετικό μυθιστόρημα, από όλες τις απόψεις. Στην ουσία του είναι ένα κατασκοπευτικό θρίλερ. Αλλά ο τρόπος που ενεργούν οι πρωταγωνιστές του το τοποθετεί σε άλλη κλάση. Ακόμα και τα δεύτερα πρόσωπα περιγράφονται άψογα και δίνουν στο μυθιστόρημα αυτό που πρέπει. Η Μοίρα Νικολάου, ας πούμε, Ελληνίδα που ο Φαλκό έσωσε στην καταστροφή της Σμύρνης, παλιός έρωτας του πρωταγωνιστή, που τώρα ζεί στην Ταγγέρη και τον συνδέει μαζί της τώρα πιά μιά τρυφερή φιλία, είναι η μοιραία γυναίκα που τώρα πια έχει μεγαλώσει, αλλά δίνει το δικό της ΄΄αρωμα΄΄ στην υπόθεση.

“Οταν ήμουν μικρός, ονειρευόμουνα να φύγω”, της λέει ο Φαλκό σε μια εξομολογητική στιγμή.΄΄Ενα φτερό κότας με μετέτρεπε σε Ινδιάνο των πεδιάδων. Ένα μπαστούνι του πατέρα μου σε μουσκετοφόρο. Το βλέμμα ενός κοριτσιού σε ερωτευμένο΄΄.

΄΄Ναί, είμαι σίγουρη πως ήσουν όλο όνειρα….Και προαισθήματα. Πρόωρη νοσταλγία γι΄αυτά που δεν γνώριζες ακόμα΄΄.

“Μπορεί”.

“Καί μιά μέρα έφυγες για να το εξακριβώσεις. Στο νησί των πειρατών. Και βλέπω πως είσαι ακόμα εκεί, μικρέ. Με τους πειρατές σου…Υπάρχουν μέρη από όπου δε γυρνάς ποτέ”.

Αυτός είναι ο Λορένθο Φαλκό.

Οποιο κι αν αποφασίσετε να διαβάσετε, καλή ανάγνωση!!!