Γιατί οι Συμπληρωματικές Θεραπείες έχουν σημασία για τους Ογκολογικούς Ασθενείς;
Οι συμπληρωματικές θεραπείες (διατροφική υποστήριξη, άσκηση, ψυχολογική υποστήριξη, βελονισμός, οξυγονο-οζονοθεραπεία) αποτελούν πολύτιμο εργαλείο για την ολιστική και ολοκληρωμένη φροντίδα των ογκολογικών ασθενών παράλληλα με τις συμβατικές θεραπείες (χειρουργείο, χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία). Προσαρμόζονται στις ανάγκες κάθε ασθενή, πάντα σε συνεργασία με την επιστημονική ομάδα που έχει αναλάβει τη θεραπεία του και ωφελούν για τους εξής λόγους:
Βελτιώνουν την ποιότητα ζωής
Η ψυχολογική υποστήριξη μειώνει το άγχος και την κατάθλιψη που απειλούν τους ογκολογικούς ασθενείς και μπορεί να επηρεάσουν την όρεξή του, με αποτέλεσμα τον υποσιτισμό του.
Η οξυγονοθεραπεία βελτιώνει την οξυγόνωση των ιστών, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, μειώνει τις παρενέργειες και μειώνει τη φλεγμονή επειδή λειτουργεί αντιοξειδωτικά.
Η διατροφική υποστήριξη συμβάλει στη διατήρηση του βάρους και της ενέργειας του ασθενή ενισχύοντας τη λειτουργικότητά του.
Μειώνουν τις παρενέργειες των θεραπειών
Βελονισμός και οξυγονο-οζονοθεραπεία μειώνουν τη ναυτία και τον πόνο που προκαλούν χημειοθεραπεία ή ακτινοθεραπεία και βελτιώνουν τις αντοχές των ασθενών στη θεραπεία. Η ναυτία επιδεινώνει τον υποσιτισμό και περιορίζει την αντοχή στη θεραπεία.
Μασάζ και φυσικοθεραπεία ανακουφίζουν τον μυοσκελετικό πόνο μετά το χειρουργείο και βελτιώνουν την κινητικότητα.
Ενισχύουν την αντοχή στη θεραπεία
Η διατροφική υποστήριξη διατηρεί τη μυϊκή μάζα και μειώνει τον κίνδυνο καχεξίας που ευθύνεται για τον θάνατο ογκολογικών ασθενών σε ποσοστό 20%: η μείωση της μυϊκής μάζας συνδέεται με την αυξημένη τοξικότητα των θεραπειών. Εκτιμάται ότι μόνο το 25% των ασθενών ελέγχεται διατροφικά κατά την πρώτη επίσκεψη.
Η άσκηση ενισχύει τη φυσική αντοχή και μειώνει τη σαρκοπενία, επιτρέποντας στους ασθενείς να ολοκληρώσουν τα θεραπευτικά σχήματα.
Η οξυγονο-οζονοθεραπεία μειώνει πόνο και κόπωση, βελτιώνει την διάθεση και καταπολέμα την κατάθλιψη.
Αντιμετωπίζουν τον Υποσιτισμό
Διατροφική συμβουλευτική και τεχνητή διατροφή συμβάλουν στην πρόληψη και τη διαχείριση του υποσιτισμού ο οποίος απειλεί το 51% των ογκολογικών ασθενών.
Η ψυχολογική υποστήριξη συμβάλει στη βελτίωση της όρεξης καθώς 40% των ογκολογικών ασθενών αντιμετωπίζουν ανορεξία.
Ενισχύουν την Ψυχική και Συναισθηματική Ανθεκτικότητα.
Διαλογισμός και ομάδες υποστήριξης βοηθούν τους ογκολογικούς ασθενείς να διαχειριστούν το συναισθηματικό φορτίο της διάγνωσης και της θεραπείας, με ορατά αποτελέσματα στη συμμόρφωσή τους στη θεραπεία.
Ωφελούν κοινωνικά και οικονομικά
Κοινωνικά. Βελτιώνουν την ικανότητα των ογκολογικών ασθενών να παραμένουν λειτουργικοί, μειώνουν την εξάρτησή τους από τους φροντιστές και ενισχύουν την κοινωνική τους συμμετοχή.
Οικονομικά. Η αντιμετώπιση του υποσιτισμού και των παρενεργειών των θεραπειών των ογκολογικών ασθενών μέσω των συμπληρωματικών θεραπειών μειώνει το κόστος νοσηλείας, το οποίο είναι υψηλό: στην Ευρώπη φτάνει ετησίως τα 120 δισ. ευρώ.
Οι συμπληρωματικές θεραπείες είναι πολύτιμος σύμμαχος των ογκολογικών ασθενών γιατί:
Βελτιώνουν τη φυσική και ψυχολογική κατάστασή τους.
Μειώνουν τις παρενέργειες των θεραπειών (χειρουργείο, ακτινοθεραπεία, χημειοθεραπεία)
Ενισχύουν τις αντοχές τους.
Ωστόσο είναι απαραίτητο οι συμπληρωματικές θεραπείες να προσαρμόζονται στον τύπο καρκίνου, στην ακολουθούμενη θεραπεία, στην ηλικία, στη γενική κατάσταση του ασθενούς και να έχουν την έγκριση της ογκολογικής ομάδας που φροντίζει τον ασθενή ώστε να αποφευχθούν αλληλεπιδράσεις που θα μπορούσαν να επιδεινώσουν την κατάσταση της υγείας του. Η έγκαιρη διατροφική παρέμβαση και η διεπιστημονική συνεργασία ενισχύουν τον ογκολογικό ασθενή κατά τη διάρκεια των θεραπειών του.
Α. Διατροφική Υποστήριξη
Υποσιτισμός και καχεξία απειλούν τους ογκολογικούς ασθενείς. Σύμφωνα με έρευνες, 51% κινδυνεύουν από υποσιτισμό ενώ το 9% είναι εμφανώς υποσιτισμένοι. Η διατροφική υποστήριξη βελτιώνει την ανοχή στη θεραπεία, μειώνει την τοξικότητα και ενισχύει τη μυϊκή μάζα. Ανάλογα με τις ανάγκες του ασθενή ακολουθούνται οι εξής παρεμβάσεις.
Διατροφικά Συμπληρώματα από το Στόμα. Ενισχύουν την πρόσληψη θερμίδων και πρωτεϊνών, ιδιαίτερα σε ασθενείς με ναυτία ή αλλαγής γεύσης λόγω χημειοθεραπείας/ακτινοθεραπείας.
Διατροφική Συμβουλευτική. Προσαρμόζει τη διατροφή για να αντιμετωπισθούν συμπτώματα όπως πρώιμη αίσθηση κορεσμού ή απώλεια όρεξης.
Τεχνητή Διατροφή. Εντερική ή παρεντερική για ασθενείς που δεν μπορούν να τραφούν επαρκώς συχνά μετά το χειρουργείο ή σε ασθενείς στους οποίους προσφέρεται παρηγορητική φροντίδα: σύμφωνα με έρευνες το 45% από τους ασθενείς τελικού σταδίου παραμένει στο σπίτι.
Β. Άσκηση και Φυσικοθεραπεία
Η ήπια άσκηση βοηθά να διατηρηθεί η μυϊκή μάζα, μειώνει την κόπωση και λειτουργεί συμπληρωματικά στη διατροφική υποστήριξη.
Ασκήσεις Αντοχής και Ενδυνάμωσης. Προσαρμόζονται στις ανάγκες του ογκολογικού ασθενή. Περπάτημα ή ασκήσεις ελαφράς αντίστασης, συμβάλουν στη μείωση της σαρκοπενίας, ιδιαίτερα μετά το χειρουργείο.
Φυσικοθεραπεία. Αποκαθιστά την κινητικότητα μετά το χειρουργείο ή διαχειρίζεται τον πόνο που μπορεί να προκληθεί από θεραπείες όπως η ακτινοθεραπεία. Παράλληλα, μειώνει τη θεραπευτική τοξικότητα, βελτιώνει την ποιότητα ζωής και ενισχύει την αντοχή στις θεραπείες. Απαραίτητη προϋπόθεση να προσαρμόζεται στη φυσική κατάσταση του ογκολογικού ασθενή, ιδιαίτερα αν είναι ηλικιωμένος ή ο οργανισμός του είναι εξασθενημένος.
Γ. Ψυχολογική Υποστήριξη. Άγχος και κατάθλιψη απειλούν τους ογκολογικούς ασθενείς και επηρεάζουν την όρεξη αλλά και τη συμμόρφωσή τους στη θεραπεία. Η ψυχολογική συμβουλευτική διαχειρίζεται και την καχεξία όπως και την έλλειψη κινήτρου που συχνά εμφανίζουν οι ογκολογικοί ασθενείς.
Ψυχοθεραπεία: Ατομικές ή ομαδικές συνεδρίες διαχειρίζονται τον φόβο ή την κατάθλιψη του ογκολογικού ασθενή.
Τεχνικές Χαλάρωσης: Διαλογισμός ή γιόγκα μειώνουν το στρες ενώ έχει παρατηρηθεί ότι μπορεί να βελτιώσουν και την όρεξη.
Εκπαίδευση και Ενδυνάμωση της Οικογένειας. Οι φροντιστές των ογκολογικών ασθενών συμμετέχουν ενεργά στη διατροφική και ψυχολογική στήριξή τους, άρα η εκπαίδευση και η ενδυνάμωσή τους συμβάλει καθοριστικά στη συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία -μειώνοντας τον κίνδυνο υποσιτισμού- αλλά και στη βελτίωση της ψυχολογίας τους.
Δ. Διαχείριση Παρενεργειών
Οι συμπληρωματικές θεραπείες απαλύνουν παρενέργειες των θεραπειών του ογκολογικού ασθενή όπως ναυτία, ξηροστομία και πόνο οι οποίες επιδεινώνουν τον υποσιτισμό.
Βελονισμός. Μπορεί να μειώσει τη ναυτία που προκαλεί η χημειοθεραπεία αλλά και τον πόνο μετά από χειρουργείο.
Μασάζ. Συμβάλει στη χαλάρωση και στη μείωση του πόνου ή της κόπωσης που προκαλεί η ακτινοθεραπεία.
Οξυγονο-οζονοθεραπεία. Βελτιώνει την οξυγόνωση των ιστών, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα, μειώνει τις παρενέργειες και μειώνει τη φλεγμονή επειδή λειτουργεί αντιοξειδωτικά.
Συμπληρώματα Βοτάνων. Βελτιώνουν την κατανάλωση τροφής και άρα την ποιότητα ζωής των ογκολογικών ασθενών ωστόσο πρέπει να χορηγούνται υπό την επίβλεψη ιατρού για να αποφευχθούν ενδεχόμενες αλληλεπιδράσεις. Για παράδειγμα το τζίντζερ, μπορεί να αντιμετωπίσει τη ναυτία.
Ε. Συμπληρώματα Διατροφής και Φαρμακευτικές Παρεμβάσεις
Ορισμένα συμπληρώματα διατροφής ή φάρμακα μειώνουν τη φλεγμονή και ενισχύουν τη διατροφική υποστήριξη του ογκολογικού ασθενή, μειώνοντας την απώλεια βάρους. Ωστόσο, απαιτείται ιατρική παρακολούθηση για την αποφυγή παρενεργειών ή αλληλεπιδράσεων.
Ωμέγα-3 Λιπαρά Οξέα. Μπορεί να μειώσουν τη φλεγμονή που σχετίζεται με την καχεξία.
Πρωτεϊνικά Συμπληρώματα. Ενισχύουν τη μυϊκή μάζα, σημαντικό για τους ασθενείς μετά τη χειρουργική επέμβαση ή κατά τη διάρκεια της χημειοθεραπεία.
Φάρμακα Ορεξιογόνα. Ενδείκνυνται σε σοβαρές περιπτώσεις και τονώνουν την όρεξη.
ΣΤ. Εκπαίδευση και Συμβουλευτική
Η εκπαίδευση των ογκολογικών ασθενών και των φροντιστών τους ενισχύει τη συμμόρφωση των ασθενών στη θεραπεία.
Ενημέρωση για Διατροφικές Ανάγκες. Είναι απαραίτητο να γίνει κατανοητή η σημαντικότητα της λήψης των πρωτεϊνών αλλά και των απαραίτητων θερμίδων για την υγεία του ογκολογικού ασθενή.
Οδηγίες για Παρενέργειες. Ογκολογικοί ασθενείς και φροντιστές όταν είναι ενημερωμένοι αντιμετωπίζουν αποτελεσματικότερα συμπτώματα των θεραπειών όπως η ξηροστομία που προκαλεί η ακτινοθεραπεία.
Οι συμπληρωματικές θεραπείες (complementary therapies) ανακουφίζουν τα συμπτώματα των ογκολογικών ασθενών, βελτιώνουν τη φυσική και ψυχολογική τους κατάσταση και ενισχύουν την αντοχή τους στη θεραπεία. Μη επεμβατικές, μη φαρμακευτικές ή ήπια φαρμακευτικές, δεν αντικαθιστούν τις κύριες θεραπείες αλλά τις συμπληρώνουν. Όλες οι συμπληρωματικές θεραπείες πρέπει να εγκρίνονται από την ογκολογική ομάδα του ασθενή για την αποφυγή αλληλεπιδράσεων ή παρενεργειών.
Οι κύριες κατηγορίες που αναγνωρίζονται διεθνώς είναι:
Διατροφική Υποστήριξη και Συμβουλευτική
Η διατροφική υποστήριξη είναι καθοριστική για την αντιμετώπιση του υποσιτισμού και της καχεξίας, που επηρεάζουν την ποιότητα ζωής αλλά και την αντοχή στη θεραπεία. Μειώνει την τοξικότητα των θεραπειών, βελτιώνει την ανοχή του ασθενή και ενισχύει τη μυϊκή μάζα. Ο τακτικός διατροφικός έλεγχος είναι απαραίτητος για όλους τους ογκολογικούς ασθενείς: παρεμβάσεις ποικίλουν ανάλογα με τις ανάγκες τους.
Διατροφικά Συμπληρώματα από το Στόμα. Συμπληρώματα υψηλής πρωτεϊνικής ή θερμιδικής περιεκτικότητας, αντιμετωπίζουν την απώλεια βάρους ή τη μειωμένη όρεξη.
Εντερική ή Παρεντερική Διατροφή. Εφαρμόζεται σε ασθενείς με σοβαρό υποσιτισμό, ιδιαίτερα μετά από χειρουργείο ή στο στάδιο της παρηγορητικής φροντίδας.
Διατροφική Συμβουλευτική: Προσαρμόζει τη διατροφή ώστε να αντιμετωπισθούν παρενέργειες όπως ναυτία, αλλαγές γεύσης ή πρώιμος κορεσμός.
Άσκηση και Φυσικοθεραπεία
Η άσκηση διατηρεί τη μυϊκή μάζα, ενισχύει τη φυσική αντοχή, μειώνει τον κίνδυνο σαρκοπενίας και βελτιώνει την ποιότητα ζωής ενώ παράλληλα βελτιώνει την ψυχική υγείας. Η παρέμβαση καθορίζεται από τις ιδιαίτερες ανάγκες του ογκολογικού ασθενή.
Αερόβια Άσκηση. Περπάτημα ή ποδηλασία χαμηλής έντασης βελτιώνουν την καρδιαγγειακή υγεία.
Ασκήσεις Ενδυνάμωσης. Οι ασκήσεις ελαφράς αντίστασης διατηρούν τη μυϊκή μάζα, ιδιαίτερα μετά το χειρουργείο.
Φυσικοθεραπεία. Αποκαθιστά την κινητικότητα και συμβάλει στη διαχείριση του πόνου.
Οξυγονονο-οζονοθεραπεία
Ενισχύει την οξυγόνωση των ιστών, υποστηρίζει το ανοσοποιητικό και μειώνει τις παρενέργειες των συμβατικών θεραπειών (χημειοθεραπεία, ακτινοθεραπεία, χειρουργείο). Με αντιοξειδωτική δράση, μειώνει τις φλεγμονές.
Μεγάλη αυτομετάγγιση. Μειώνει τις παρενέργειες ορμονοθεραπείας και χημειοθεραπείας, ιδιαίτερα την κόπωση και την κακουχία.
Πρωκτική εμφύσηση. Οξυγονώνει τους ιστούς, μειώνει τις τοπικές παρενέργειες της ακτινοθεραπείας, ιδιαίτερα στον καρκίνο προστάτη και στον καρκίνο εντέρου.
Τοπικές υποδόριες εφαρμογές. Με αναλγητική δράση ενώ λειτουργούν επουλωτικά στις πληγές.
Ψυχολογική Υποστήριξη και Τεχνικές Χαλάρωσης
Η ψυχολογική υποστήριξη αντιμετωπίζει άγχος και κατάθλιψη ενώ διαχειρίζεται τη συναισθηματική επιβάρυνση του ογκολογικού ασθενή, βελτιώνοντας τη συμμόρφωσή του στη θεραπεία αλλά και την όρεξή του μειώνοντας τον κίνδυνο καχεξίας.
Γνωσιακή-Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT). Συμβάλει στη διαχείριση του φόβου ή της κατάθλιψης.
Διαλογισμός. Μειώνει το στρες και βελτιώνει την ψυχική ευεξία.
Γιόγκα ή Tai Chi. Συνδυάζουν ήπια κίνηση και χαλάρωση και συμβάλλουν στη μείωση της κόπωσης.
Ομάδες Υποστήριξης. Προσφέρουν συναισθηματική ενίσχυση μέσα από την ανταλλαγή εμπειριών.
Βελονισμός και Συναφείς Τεχνικές
Βελονισμός και συναφείς τεχνικές αυξάνουν την όρεξη-άρα μειώνουν το ενδεχόμενο εμφάνισης υποσιτισμού – και βελτιώνουν την ποιότητα ζωής του ογκολογικού ασθενή.
Βελονισμός. Μειώνει τη ναυτία και τον εμετό που προκαλεί η χημειοθεραπεία αλλά και τον πόνο μετά το χειρουργείο ή την ακτινοθεραπεία.
Ακουπρέσιον. Μη επεμβατική εναλλακτική τεχνική με παρόμοια οφέλη.
Μασάζ και Χειροπρακτική
Ανακουφίζει από τον πόνο και το στρες, χαλαρώνει τον ογκολογικό ασθενή βελτιώνει την ποιότητα ύπνου του και ενισχύει την ψυχική και φυσική αντοχή του.
Θεραπευτικό Μασάζ. Μειώνει τον πόνο, την κόπωση και το άγχος, ιδιαίτερα μετά από ακτινοθεραπεία.
Χειροπρακτική (ήπια). Σε επιλεγμένες περιπτώσεις διαχειρίζεται τον μυοσκελετικό πόνο.
Συμπληρώματα Διατροφής
Υποστηρίζουν διατροφικά τον ασθενή, συμβάλουν στη διατήρηση του βάρους και της μυϊκής μάζας του, μειώνοντας τον κίνδυνο υποσιτισμού. Ωστόσο πρέπει να χορηγούνται με προσοχή για τον φόβο αλληλεπιδράσεων και πάντα με τη σύμφωνη γνώμη της επιστημονικής ομάδας που φροντίζει τον ογκολογικό ασθενή.
Ωμέγα-3 Λιπαρά Οξέα. Μειώνουν τη φλεγμονή που σχετίζεται με την καχεξία.
Πρωτεϊνικά Συμπληρώματα. Ενισχύουν τη μυϊκή μάζα, ιδιαίτερα μετά από χειρουργείο.
Βιταμίνη D: Υποστηρίζει την υγεία των αστών, πολύ σημαντικό δεδομένο για ασθενείς με μακροχρόνιες θεραπείες.
Μουσικοθεραπεία και Τέχνη/Θεραπεία
Η μουσικοθεραπεία και γενικότερα η Τέχνη συμβάλει στη συναισθηματική έκφραση του ογκολογικού ασθενή αλλά και στη συναισθηματική του ανθεκτικότητα, μειώνει το στρες και ενισχύει την ψυχική του υγεία.
Μουσικοθεραπεία. Η μουσική μειώνει το άγχος και βελτιώνει τη διάθεση.
Τέχνη-Θεραπεία. Ζωγραφική ή άλλες δημιουργικές δραστηριότητες βοηθούν στην έκφραση των συναισθημάτων του ογκολογικού ασθενή.