Ο Κωνσταντίνος Μεϊντάνης είναι Απόφοιτος Κλασσικής Φιλολογίας του ΕΚΠΑ, καθώς και του King’s College και Birkbeck Collegeτου Πανεπιστημίου τού Λονδίνου.
I.
(Άραγε, θα θελήσει να έρθει πάλι το καλοκαίρι, να δώσει ζεστασιά σε ψυχές πονεμένες απ’ τον φόβο, αλλά διψασμένες για την αλήθεια του φωτός;)
Η ανάσα των πεύκων στη φωτόλαμπη πύρα του απομεσήμερου. Σιγηλή, διακριτική συντροφιά, καθώς ξανανεβαίνεις τον Υμηττό, κι αυτή η καταλυτικά ανθρώπινη στην ειλικρίνεια των αποκαλύψεών της φωτεινότητα. Σε μέρη που, νιώθεις, ρίζωσε και βλάστησε εκείνη η εφηβεία και η αβέβαιη νιότη, ακροψηλαφείς σαν σε ενεπίγνωστη αυταπάτη τη νοσταλγία μιας «γλαυκής θύμησης». Ευωδιάζουν το πεύκο και η σιγή. Ο καλοκαιριάτικος ανασασμός της αττικής γης… Ο Ιούλιος έχει ανεξάντλητα πάντα τα δικά του γνώριμά σου μυστικά.
II.
Κάποια στιγμή, με το νεύμα και το ζείδωρο πνεύμα του Απροσδόκητου, θα βλαστήσει απ’ αυτό το βαθύγκριζο παρόν, από τις στάχτες, τις διαψεύσεις, τις φιμωμένες και φοβισμένες μας ελπίδες, αυτό το Κάτι που λάμπει μέσα μας, κι ας το αγνοούμε. «Μα ωστόσο λάμπει» (Οδ.Ελύτης). Αυτή η άγνοια που γεννιέται από την περατότητα του ανθρώπινου νου, αλλά είναι υπερτέρα πάσης γνώσεως με τους νόμους της ανθρώπινης Ψυχής. Γιατί, εδώ, σε τούτα τα χώματα, «στην Ελλάδα, το θάμα είναι ο σίγουρος ανθός της Ανάγκης» (Ν. Καζαντζάκης).
Εδώ, στην Ελλάδα, «μια χώρα μικρή, ένα πέτρινο ακρωτήρι στη Μεσόγειο που δεν έχει άλλο από τον αγώνα του λαού της και το φως του ήλιου» (Γ. Σεφέρης), μέτρο είναι ο Άνθρωπος. «Πολλά τα θαυμαστά, πιο θαυμαστό απ’ τον Άνθρωπο τίποτα», λέει ο ανέσπερης σοφίας στίχος του Σοφοκλή. Κάθε εποχή έχει τα στάδιά της, τους αναβαθμούς της στον αγώνα και την αγωνία της αναμέτρησης με την Ανθρωπιά μας και την Απανθρωπία μας. Τόσο εδώ, στου ήλιου τα χώματα, όσο και σε κάθε τόπο. Και για κάθε Άνθρωπο…
III.
Παράξενο… Μέσα στην τρυφερά αμείλικτη αίσθηση του αττικού φωτός να περπατάς, ώριμο κυριακάτικο απομεσήμερο σε αθηναϊκούς δρόμους που γνώριζες, και σε γνώριζαν, τόσο καλά, και τώρα μοιάζουν απόμακροι σα θυμωμένοι ή επιλήσμονες για ’κείνα τα σκιρτήματα της πρώτης νιότης που τους εμπιστεύτηκες.
Το θρόισμα των φυλλωμάτων στον Κήπο. Το φως ακροβατεί στα φύλλα και αργοσταλάζει μες τον ανασασμό των δέντρων, κάθε βήμα και θύμηση, κάθε βλέμμα και δισταγμός. Είναι πάντα αυτό το φως. Απογυμνώνοντας την Ομορφιά αφειδώλευτα, και την ανθρώπινη Τραγωδία δίχως οίκτο.
Γι’ αυτό ίσως συλλογιέμαι πάλι το λόγο του Εμπειρίκου, μέσα σε τούτη την εμπειρία του αττικού φωτός: «Οι Έλληνες έκαναν οίστρο της ζωής τον φόβο του θανάτου». Από τότε ίσαμε σήμερα.
IIII.
«Ελπίς εν ανθρώποισι μόνη θεός εσθλή ένεστιν».
[«Η ελπίδα είναι η μόνη καλή θεά που ’μεινε στους ανθρώπους»]
(Θέογνις, Ελεγεία Α’, στ.1135).
Θεός – Ελπίδα – Άνθρωπος.
Και, Αγάπη – Πίστη – Σοφία – Ελπίδα.
Άκουσε προσεκτικά τα σιωπηλά νεύματα των λέξεων, όπως μια καλοκαιρινή νυχτιά, στη χαραυγή του Αυγούστου, ακούς την ανάσα της ζεστής σιγής, κι αυτές τις «σιωπές αγαπημένες της Σελήνης». Amica silentia lunae.
«Τ’ αλφαβητάρι των άστρων που συλλαβίζεις
όπως το φέρνει ο κόπος της τελειωμένης μέρας
και βγάζεις άλλα νοήματα κι άλλες ελπίδες,
πιο καθαρά μπορείς να το διαβάσεις»,
έγραφε ο Σεφέρης στο ποίημά του με τίτλο «Τελευταίος Σταθμός».
Βρισκόμαστε σε μια εποχή-σταθμό. Δεν είναι ο τελευταίος. Είναι ένας ακόμα στη συνεχιζόμενη, με ελπίδα, Πορεία. Ας (επι)μείνουμε Συνεπείς στις Θερμοπύλες της Ανθρωπιάς μας.
V.
Ο τρόπος και ο χρόνος της αγάπης προς τον άλλον άνθρωπο είναι η ουσιαστικότερη «επένδυση», για να το πω κατά πώς προστάζουν τα συγκαιρινά μας συνήθια που μόνο το κέρδος σκοπούν με κάθε τρόπο. Ενέχει ρίσκο, αναπότρεπτα. Και γνώση, επίγνωση, που «κερδίζονται» ακόμα και μέσα από το λανθασμένα δοσμένο.
Υπάρχει «λανθασμένα δοσμένο»; Όχι, όταν, με ενισχυμένη γνώση και πείρα, κάνεις ένα ακόμα βήμα προς τον Άλλο που περιμένει να σε δικαιώσει, σαν τον πλησιάσεις. Κάποιοι θα απομακρυνθούν. Ίσως οι πιο πολλοί. Η διακινδύνευση και η ειλικρίνεια της Σχέσης μάς τρομάζει. Μας κάνει να χάνουμε την ασφάλεια της αυτοαναφορικότητάς μας. Και κάποιοι άλλοι, στην ίδια αναζήτηση δοσμένοι, ίσως και από την ίδια αναζήτηση πονεμένοι, θα έρθουν κοντά σου.
Ο χρόνος και η ψυχή του ανθρώπου νομοθετούν, και οριοθετούν, με τα πιο αντικειμενικά μέτρα. Και πάντα, εν μέτρω απολύτω: τον Άνθρωπο. «Μέτρον πάντων χρημάτων».
[Από το βιβλίο Φθινόπωρο δεν μου έτυχε να βρω ίσαμε σήμερα στις λέξεις. (Περι)συλλογές της γραφής, εκδ. Άνεμος Εκδοτική, 2019]