Το μελάνωμα μας απειλεί γιατί η ηλιακή ακτινοβολία προκαλεί βλάβες στο δέρμα. Το καλοκαίρι είναι προ των πυλών και ο Μάιος μήνας αφιερωμένος στην πρόληψη του μελανώματος.
Μεγαλύτερο κίνδυνο διατρέχουν όσοι εκτίθεται υπέρμετρα στην υπεριώδη ακτινοβολία με φυσικό ή τεχνητό τρόπο (σολάριουμ), όσοι έχουν ανοιχτόχρωμο δέρμα, μάτια και μαλλιά, όσοι έχουν πολλές ελιές στο σώμα τους, οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του δέρματος ή έχουν υποστεί σοβαρά ηλιακά εγκαύματα όταν ήταν παιδιά.
Ελέγχουμε προσεκτικά κάθε νέα βλάβη στο δέρμα, κάθε ελιά που αλλάζει σχήμα ή χρώμα, αν και δεν είναι όλες οι ελιές επικίνδυνες. Οι ενήλικες έχουν περίπου δέκα με σαράντα ελιές, οι οποίες εμφανίζονται από παιδιά: μπορεί να εμφανίσουν μικρές αλλαγές ή να εξαφανιστούν. Είναι μικρότερες από έξι χιλιοστά, τα όριά τους είναι συγκεκριμένα, με στρογγυλό ή ωοειδές χρώμα και καφέ χρώμα.
Το μελάνωμα αφορά όλες τις ηλικίες και αυξάνεται σταθερά τις τελευταίες δεκαετίες. Στις μεσογειακές χώρες, όπως η Ελλάδα, αντιστοιχεί σε ετήσια βάση, περίπου σε τρία με πέντε άτομα ανά 100 χιλιάδες πληθυσμού.
Τί είναι το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα;
Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα είναι ένας μη μελανοκυτταρικός καρκίνος του δέρματος, ένας επιθηλιακός όγκος από βασικά κύτταρα, μικρά και στρογγυλά, στο κατώτερο στρώμα της επιδερμίδας. Εμφανίζεται κυρίως σε πρόσωπο και μύτη και οφείλεται στην παρατεταμένη έκθεση στην υπεριώδη ηλιακή ακτινοβολία ή σε λάμπες μαυρίσματος.
Η επιδερμίδα αποτελείται από ακανθοκύτταρα, βασικά κύτταρα και μελανοκύτταρα, τα οποία μπορεί να εκδηλώσουν αντίστοιχες μορφές καρκίνου δέρματος: βασικο κυτταρικό καρκίνωμα, ακανθοκυτταρικό καρκίνωμα και η κακοηθέστερη μορφή, το μελάνωμα.
Το βασικοκυτταρικό καρκίνωμα θεραπεύεται ευκολότερα από άλλες μορφές καρκίνου του δέρματος. Εξαπλώνεται σταδιακά, κυρίως σε ενήλικες, σαν περλέ λευκό ή κηρώδες εξόγκωμα (καρούμπαλο)- συχνά με ορατά αιμοφόρα αγγεία, σε αυτί, λαιμό ή πρόσωπο- ή ως επίπεδη, φολιδωτή, σαρκόχρωμη ή καφέ κηλίδα: σπανιότερα ως λευκή και κηρώδης ουλή. Αρχικά μπορεί να είναι μια κόκκινη επίπεδη επιφάνεια, ένα μικρό ογκίδιο, ένα μικρό σημείο που αιμορραγεί όταν έρχεται σε επαφή με την πετσέτα, μία μικρή πληγή ή μια κρούστα στο δέρμα που δεν επουλώνεται. Οι μικροί όγκοι αφαιρούνται με απλή εκτομή και συρραφή ενώ οι μεγάλοι με πλαστική χειρουργική.
Μέτρα προστασίας
Όχι στην υπερβολική έκθεση στον ήλιο. Ιδιαίτερα από τις 11 το πρωί έως τις 4 το απόγευμα.
Κατάλληλο ντύσιμο. Καπέλο, μπλουζάκι και γυαλιά ηλίου ακόμη και στην πόλη. Βρέφη και παιδιά κάτω των τριών ετών, να μην εκτίθενται απευθείας στον ήλιο.
Αντηλιακό. Απαραίτητο ακόμη και σε συννεφιά ή βροχή. Επιλέγουμε δείκτη προστασίας ανάλογα με την εποχή και τον τύπο του δέρματός μας.
Όχι στο τεχνητό μαύρισμα. Το σολάριουμ αυξάνει τον κίνδυνο μελανώματος και άλλων τύπων καρκίνου του δέρματος.
Προληπτικός έλεγχος. Αν διαπιστώσετε αλλαγές, επισκεφθείτε άμεσα τον δερματολόγο. Εξετάζετε τους σπίλους σας δύο φορές τον χρόνο, ιδιαίτερα αν είναι «ύποπτοι» να εξελιχθούν σε μελάνωμα.
Ναι στην αυτοεξέταση!
Ο προσεκτικός έλεγχος του σώματός και η άμεση αντίδρασή μας αν διαπιστώσουμε αλλαγές, μπορεί να σώσει τη ζωή μας. Μπορεί να είναι μια νέα ελιά με ανώμαλο σχήμα ή μια ελιά που άλλαξε μέγεθος, μορφή, χρώμα ή σύσταση. Ιδιαίτερη προσοχή σε πληγή που δεν κλείνει ή σε ελιά που αιμορραγεί.
Σταθείτε μπροστά σ’ έναν καθρέφτη: μ’ έναν μικρότερο καθρέφτη στο χέρι ελέγξτε δύσκολα προσβάσιμες περιοχές, όπως την περιοχή των γεννητικών οργάνων. Παρατηρείστε προσεκτικά πρόσωπο- κυρίως αυτιά- τριχωτό της κεφαλής, παλάμη, νύχια, την περιοχή από τον καρπό έως τον αγκώνα, βραχίονες, μασχάλες, λαιμό και στήθος: οι γυναίκες να ελέγχουν και κάτω ακριβώς από το στήθος. Προσοχή και σε κοιλιά, μηρούς, γάμπες, πόδια και πατούσες.
Ο γιατρός θα εξετάσει την ύποπτη ελιά. Έγκυρη απάντηση θα δώσει η βιοψία- μικροεπέμβαση με τοπική αναισθησία- οπότε ακολουθεί πλήρης αφαίρεση της βλάβης.
Η διατροφή ασπίδα στο μελάνωμα
Οι αντιοξειδωτικές τροφές προστατεύουν από το μελάνωμα και τον καρκίνο του δέρματος.
Σύμμαχοί μας είναι:
Ντομάτες. Το λυκοπένιο, ισχυρό αντιοξειδωτικό, αυξάνει τη φυσική προστασία από τον ήλιο.
Τσάι. Με αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδη δράση χάρη στις πολυφαινόλες τους: και το μαύρο αλλά και το πράσινο τσάι.
Καφές. Την προστατευτική του δράση επισημαίνουν επιστημονικές μελέτες από τη Νορβηγία.
Σπανάκι. Από τα πλέον ισχυρά αντιοξειδωτικά πράσινα λαχανικά.
Μαύρη σοκολάτα. Τα φλαβονοειδή της δρουν προστατευτικά. Προσφέρουν ηλιοπροστασία αλλά είναι και αντιγηραντικά.
Εσπεριδοειδή. Συμβάλλουν στην πρόληψη φλεγμονών, πρόωρης γήρανσης και διαφόρων μορφών καρκίνου, επειδή περιέχουν άφθονη βιταμίνη C. Προτιμότερο να τα καταναλώνετε ως φρούτα από το να πίνετε χυμούς εσπεριδοειδών γιατί δεν απολαμβάνετε τα οφέλη από τις ίνες τους.
Λαχανικά. Σταυρανθή (μπρόκολο, κουνουπίδι, λαχανίδα κ.α), πράσινα σκουρόχρωμα (σπανάκι, φύλλα παντζαριού κ.α) έχουν αντικαρκινική δράση, χάρη στις πολυφαινόλες και στα καροτενοειδή τους.
Βότανα. Φασκόμηλο, δεντρολίβανο, βασιλικός και μαϊντανός, χαρίζουν άρωμα και γεύση αλλά είναι και βότανα με ισχυρή αντιοξειδωτική δράση.
Ψάρια. Τα ωμέγα 3 λιπαρά σε οστρακοειδή και λιπαρά ψάρια έχουν αντιφλεγμονώδη δράση.
Ξηροί καρποί. Αμύγδαλα, φιστίκια, καρύδια και φουντούκια προσφέρουν βιταμίνη Ε.