Ο κ. Βασίλειος Μαστρογιάννης* είναι Διδάκτωρ Δημοσίου- Διοικητικού Δικαίου.
Σύμφωνα με όλες τις έρευνες τα τελευταία εκατόν πενήντα χρόνια έχουμε ξοδέψει περισσότερους πόρους (του πλανήτη), από ό,τι σε όλη την υπόλοιπη περίοδο της παρουσίας του ανθρώπου πάνω στη γη.
Μπορεί κανείς να παραθέσει χιλιάδες μελέτες και απόψεις γιατί συνέβη αυτό, αλλά η εξήγηση μπορεί να είναι πιο απλή από αυτή που φανταζόμαστε.
Το κυρίαρχο στη Δύση, που δυστυχώς επεκτάθηκε και στην Ανατολή, μοντέλο (οικονομικής ) ανάπτυξης και μεγέθυνσης, αποτελεί κατά τη γνώμη μου τη βασική αιτία αυτής της υπερεκμετάλλευσης των πόρων.
Η αδιάκοπη και μανιακή δημιουργία νέων αναγκών και η αλυσιδωτή συνέπεια της ταχείας κάλυψης αυτών (φυσικά για όσους μπορούν να διαθέσουν χρήματα για να τις ικανοποιήσουν) είναι κάτι που μπορούμε να θέσουμε ως βάση στον προβληματισμό μας.
Εδώ μπορεί να ισχυριστεί κάποιος ΄΄και τι πρέπει να γίνει να μην δημιουργούμε ανάγκες;΄΄, η απάντηση μπορεί επίσης να μην είναι τόσο σύνθετη.
Η ιεράρχηση των αναγκών του ανθρώπου μπορεί να δημιουργήσει τις προϋποθέσεις για να επιτευχθούν ταυτόχρονα και η αέναη ανάγκη του για εξέλιξη, αλλά και η άρση των τεράστιων ανισοτήτων που διαχρονικά δεν επιτρέπουν την ειρηνική συμβίωση στην ανθρωπότητα.
Όσο υπάρχουν αυτές οι τεράστιες ανισότητες και δεν προτάσσεται η ιεράρχηση των αναγκών, με κατά το δυνατόν δίκαιη αναδιανομή των υπερπλεονασμάτων, θα υπάρχουν πάντα συγκρούσεις και κρίσεις, οι οποίες στην εποχή της παγκοσμιοποίησης θα επηρεάζουν άμεσα ή έμμεσα όλες τις κοινωνίες.
Η παρούσα επιδημιολογική κρίση, είναι μόνο ένα μικρό δείγμα για το πώς πρέπει στο εξής να βλέπουν την διαχείριση των παγκόσμιων προβλημάτων οι ηγέτες του πλανήτη.
Το μυστικό λοιπόν μπορεί να μην είναι μακριά από:
– την πρόταξη κάλυψης των βασικών ανθρώπινων αναγκών σε όλο τον κόσμο και
– τη δημιουργία μεν νέων αναγκών, αλλά με γνώμονα τη συμβατότητα και την αναλογικότητα, ως προς την ασφαλή κάλυψή τους, λαμβάνοντας σοβαρά υπόψη και τη βιωσιμότητα των φυσικών πόρων.
Αυτό δεν είναι αντίθετο προς την κεντρική ιδέα λειτουργίας της αγοράς (προσφορά και ζήτηση), αλλά αντιθέτως ενισχύει περαιτέρω αυτή την τόσο αρχαία όσο και ο άνθρωπος αρχή, βάζοντας όμως προτεραιότητα στις πραγματικές ανάγκες κι όχι στη δημιουργία ( επίπλαστων) ψευδοαναγκών, μόνο και μόνο για την εξασφάλιση υπερκέρδους.
Σε κάθε περίπτωση πρέπει οι κοινωνίες να προσέξουν ιδιαίτερα που κατευθύνονται οι πόροι και ποια είναι η προτεραιότητα κάθε φορά για την καλύτερη αξιοποίησή τους.
Για παράδειγμα, πόση προτεραιότητα μπορούν (και πρέπει) να αποτελούν οι τεράστιες δαπάνες για τον πόλεμο, σε σύγκριση με αυτές που διατίθενται παγκοσμίως για την παιδεία;
Είναι τόσο δύσκολο να αντιληφθεί κανείς ότι η επένδυση στην παιδεία θα κάνει στο μέλλον αχρείαστες τις δαπάνες για τον πόλεμο;
Η ανθρωπότητα έφτασε μέχρι εδώ γιατί οι κοινωνίες επένδυσαν στην ευφυΐα του ανθρώπου και στην ελευθερία σκέψης και δημιουργίας.
Η οριοθέτηση και η καταγραφή των προβλημάτων ή του προβλήματος του πλανήτη σήμερα (παραπάνω παραγωγή αγαθών; ορθολογική διαχείριση τους; αναζήτηση περισσότερων πόρων; ανανεώσιμες πηγές ενέργειας; κλπ) θα μας οδηγήσει και στην εξεύρεση της λύσης.
Αυτό όμως απαιτεί την ειλικρινή αποτίμηση των αναγκών και την ιεράρχησή τους.
Όταν έχουμε οικοδομήσει έναν όροφο σπίτι, μπορούμε να χτίσουμε από πάνω άλλους δέκα (εφόσον έχουμε του πόρους και εάν το επιτρέπει η νομοθεσία). Αν όμως το σπίτι αυτό δεν έχει τις βάσεις να σηκώσει αυτό το βάρος, θα καταρρεύσει.
Με αυτό το απλοϊκό παράδειγμα, ας ελπίσουμε στην κυριαρχία της σώφρονος και όχι της άφρονος σκέψης και πολιτικής πρακτικής.
15/5/2020
* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.
The article expresses the views of the author
iPorta.gr