Πίσω απο τις λέξεις ειδικού σκοπού, του Ηλία Καραβόλια

H κοινωνία πλέον θέλει λεξικό ώστε να αποκωδικοποιήσει την οικονομική πραγματικότητα, εξαιρουμένου του βιοπολιτικού φρασεολογίου. Οι λέξεις πλέον δηλώνουν συγκεκριμένους σκοπούς. Οι προτάσεις είναι στοχευμένες ιδέες ώστε να εγγραφούν επιτυχώς στο συλλογικό ασυνείδητο.

Επι δέκα χρόνια κατακλυζόμασταν απο ένα (μακρο)οικονομολογικό λεξιλόγιο, κυρίως με ακρωνύμια αγγλικής ( ESM, EFSF, ANFAs, QE) μάλλον ακατανόητα στους πολλούς. Τώρα επι ένα χρόνο συνηθίζουμε σε μια ορολογία μικροικονομικού πατερναλισμού ( αποζημίωση ειδικού σκοπού, επιστρεπτέα προκαταβολή, ενίσχυση επιστημόνων).

Στο πρόσφατο βιβλίο του ο γάλλος κεϋνσιανός Fitoussi (Τι μάς κρύβουν οι λέξεις, εκδ. Πόλις) το λέει χαρακτηριστικά : ”η ουσία είναι να αποφεύγονται οι απαγορευμένες λέξεις ώστε μακροπρόθεσμα να εξαλειφθούν και τα πράγματα τα οποία εκείνες δηλώνουν”. Και σωστά υπογραμμίζει ότι ”ο δημόσιος λόγος μοιάζει να παράγεται σε αλυσίδα παραγωγής (…) μοιάζει με μια γλώσσα εξαπάτησης ”.

Ο Orwell το έλεγε newspeak (νεογλώσσα) στο μνημειώδες 1984. Σήμερα, κατακλυζόμαστε απο νεογλώσσες που συσκοτίζουν και απωθούν τα σημαίνοντα ( εργασία, μισθός, επιδόματα, ένσημα). Λέξεις που σπάνια εκπέμπονται απο ΜΜΕ και διαδίκτυο. Και ό,τι δεν ακούει συχνά το αυτί, μάλλον το ξεχνάει ο νους.

Ας τολμήσουμε να δούμε τον συναισθηματικό κώδικα που μας εμφυτεύεται καθημερινά απο ειδήσεις πάσης φύσεως. Είναι ένας κώδικας μηνυματικός, άκρως επικοινωνιακός, αυτόνομος απο το κοινωνικό γίγνεσθαι. Όταν ακούς πχ. για τις συμφωνίες της ΕΕ σχετικά με τα εμβόλια, αδυνατείς να κατανοήσεις γιατί χρησιμοποιούνται όροι όπως γεωπολιτική, εθνικισμός, διπλωματία. Η νεογλώσσα καταφέρνει να πολιτικοποιεί το οικονομικό και το αντίθετο : να οικονομικοποιεί το πολιτικό.

Με τα συστημικά σημαίνοντα δομείται στο συλλογικό ασυνείδητο μια νεογλώσσα (newspeak) συσκότισης, σύγχυσης. Αυτή όμως ακολουθεί υπογείως  την  «γραμματική» της γλώσσας διακυβέρνησης του εαυτού : του νεοφιλελεύθερου λόγου, με άλλα λόγια.

Σήμερα όλα γίνονται αποδεκτά ως μηνύματα αφού χρησιμοποιείται ένα λεξιλόγιο  ακατανόητο, ακριβώς για να γίνεται εύπεπτο ! Σε αυτό το οξύμωρο σχήμα στηρίζεται ο όποιος κώδικας συμμόρφωσης με την πραγματικότητα( μνημόνια, πανδημία).

Οι φράσεις που εκπέμπει η εξουσία των ελιτ και το μιντιακό κατεστημένο είναι φράσεις που συμβάλλουν στην «παραίτηση», όχι απλά στην απώθηση.

Αυτό που ”παράγεται” στοχευμένα για το υποκείμενο, απο το συστημικό επικοινωνιακό πεδίο, είναι ”παραίτηση”. Και αυτό επειδή η ανάγνωση του πολύπλοκου κόσμου απο τον καθένα, δεν περνάει πλέον μόνο μέσα από την επιθυμία. Περνάει και μέσα από την απαγόρευση, την συμμόρφωση( δημοσιονομική πειθαρχία), τον τρόμο (πανδημικός κίνδυνος), την προτεσταντική ενοχή (ελλείμματα, χρεοκοπία).

Σήμερα οι οικονομολόγοι θα έπρεπε κανονικά να πασχίζουμε ώστε να αντιστρέψουμε με τις αναλύσεις μας την «ηγεμονία της αξίας» που κρύβεται πίσω από κάθε υποκειμενική επιλογή. Έρχεται όμως αυτή η νεογλώσσα και ουσιαστικά λειτουργεί σε συμπεριφορικό μακρο-επίπεπδο. Μας αποτρέπει απο την μικροοικονομική ανάλυση αλλά ταυτόχρονα πετάει εκτός επικαιρότητας το συλλογικό, το κοινωνικό. Οξύμωρο, αλλά είναι κατασκευασμένο ώστε να λειτουργεί προπαγανδιστικά άψογα.

Οτιδήποτε μπορεί να προκαλέσει συλλογικούς συνειρμούς εκτοπίζεται, περιθωριοποιείται. Τα διαδικτυακά λογισμικά έχουν κωδικοποιήσει μια τεχνοκρατική μετα-γλώσσα, και αυτή κυοφορείται ακατάπαυστα πίσω από τα συστημικά σημαίνοντα.Αυτό που πραγματικά συμβαίνει είναι οτι οι καθεστωτικές λέξεις μας κρύβουν την θέα του προφανούς. Εκτρέπουν την σκέψη στις οθόνες, με τις συνεχείς ροές του ακατανόητου για τις μάζες, οικονομο-λογικού αλφάβητου.

Κάπως έτσι- με αυτή την μηνυματική ρητορική- περάσαμε σιωπηρά, και φαινομενικώς αναίμακτα, από την επιθυμητική οικονομία στην οικονομία της αναβολής. Και κάπως έτσι επιδοτείται με 534 ευρώ η αναβολή της απόλαυσης, ως ασφάλιστρο δημοσίου κινδύνου, όχι ως αναστολή επιθυμίας. Ως «συστημική ματαίωση» που εγγράφεται στο συλλογικό ασυνείδητο ώστε να αποτυπωθεί καλύτερα στον ατομικό ψυχισμό.

Αυτά που διαβάζουμε και ακούμε βρίσκονται στην πραγματικότητα σε συνεχή συντονισμό με τις διεργασίες του καπιταλιστικού ασυνείδητου: εκεί όπου η επιθυμία αναδύεται πλέον ως «σύμπτωμα» της μηχανικής απόσπασης υπεραξίας, απο ένα ισχυρό παραγωγικό ολιγοπώλιο κατοχής επιθυμητικών μηχανών ( πλατφόρμες επικοινωνίας και δικτύωσης). Αυτών των συναρμολογικών μηχανών που συνθέτουν το λογισμικό ισχύος της γλώσσας που καθυποτάσσει τις μάζες : της γλώσσας του Κεφαλαίου….