Ο ανθεκτικός ιός των Αγορών, του Ηλία Καραβόλια 

Ο Ηλίας Καραβόλιας είναι Οικονομολόγος  με ειδίκευση Γενικής Θεωρίας και Οικονομικής Πολιτικής. Κατέχει Master of Arts από το European Institute of Philosophical  Anthropology

Ποιο θα είναι άραγε το επόμενο παγκοσμιοποιητικό γεγονός που θα μας συνταράξει; Τι ακολουθεί μετά την πανδημία στο άδηλο μέλλον ; Θεομηνίες αλά Hollywood λόγω κλιματικής αλλαγής; Ποιός ξέρει…

Κάποια «παγκοσμιοποιημένα» όμως γεγονότα επηρεάζουν χωρίς πολύ θόρυβο τις ζωές μας. Δείτε τις τιμές στο πρατήριο:  1,80-1,90 η βενζίνη. Η ΕΚΤ ανεβάζει ήδη τον πήχυ πληθωρισμού και οι αγορές ζεσταίνονται για αναταραχή : το ότι πχ. πήγαν στο διάστημα δυο ζάμπλουτοι δεν προεξοφλεί τα υπερκέρδη για τις μετοχές τους στην Wall Street.

Κραχ δεν μπορεί εύκολα να συμβεί με καθεστώς μηδενικών επιτοκίων, τέλειας κινητικότητας κεφαλαίων και ύπαρξης εσχάτων καταφυγίων (κεντρικές τράπεζες).

Τι είναι όμως οι αγορές που μόλις αναταράσσονται αυξάνουν το κόστος αγαθών στο σούπερ μάρκετ ; «Το γεγονός ότι τα ολιγοπώλια μπορούν να βαφτίζουν τους εαυτους τους ως αγορές ενώ ταυτόχρονα δεν χρειάζεται να αναφέρονται σε καμία αγορά, τους δίνει ακριβώς αυτή την αφηρημένη εξουσία των αγορών. Αλλά όταν αυτές είναι νευρικές σημαίνει ότι μια ντουζίνα κερδοσκόπων είναι δυσαρεστημένοι» γράφει πολύ εύστοχα ο Dowbor και το αντιγράφω από τον Barreira στις Θέσεις τ.156.

Και επειδή τα ολιγοπώλια  των φαρμάκων, του πετρελαίου, των τροφίμων, της τεχνολογίας, της ενέργειας καλούνται «αγορές», ας είμαστε έτοιμοι να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα: οι υψηλές τιμές των μετόχων στα χρηματιστήρια που προεξοφλούν κέρδη, είναι πλασματικό κεφάλαιο που περιμένει πωλήσεις («κεφαλαιοποίηση» το βαφτίζουμε στα βιβλία). Οι πωλήσεις όμως προϋποθέτουν ζήτηση και η ζήτηση προϋποθέτει αγοραστική δύναμη. Όχι υπερχρεωμένα νοικοκυριά και κράτη.

Αλλά τι είδους « υποκείμενο» είναι τελικά οι Αγορές; Πόσο σχετίζονται με το άθροισμα των ατομικών συμπεριφορών εντός τους; Ποιες δυνάμεις διαμορφώνουν το ανθρώπινο κεφάλαιο και την υποκειμενικότητα ταυτόχρονα; Γιατί η υπερχρεωμένη κοινωνία και το κράτος διαφέρει από το υπερχρεωμένο υποκείμενο;

Είναι πολλές οι ερωτήσεις που μπορούν να μας απασχολήσουν ώστε να κατανοηθεί η σύγχρονη οικονομική πραγματικότητα που έχει εισβάλλει βίαια στην καθημερινότητα του υποκειμένου. Σφοδρές συγκρούσεις με τις άμυνες και τα αναχώματα της υποκειμενικής συμπεριφοράς έχουν εγκαινιάσει έναν νέο ασύμμετρο πόλεμο: «υποκειμενικότητα» εναντίον «συλλογικού υποκειμένου» (Αγορές).

Η πανεπιστημιακή μας προίκα της νεοκλασικής οικονομικής θεωρίας, του νεοφιλελευθερισμού, είναι βαριά.Όσο η κοινωνία της ορθοπεταλιάς, το αόρατο χέρι και η απατηλή λάμψη της «Υπόθεσης των Αποτελεσματικών Αγορών» (Efficient Market Hypothesis), απαιτoύν να ομολογούμε ως ορθολογικά όντα τα πάντα (σε γραπτό και προφορικό λόγο εντός του ψηφιακού παγκόσμιου χωριού) η φυγή προς τα εμπρός θα καταγράφεται ως δυνητική πραγματικότητα.

Στον σύγχρονο καπιταλισμό είχαμε μια ημέρα ορόσημο : εκείνη όπου ο πρώην διοικητής της κεντρικής τράπεζας των ΗΠΑ (FED) o Alan Greenspan, δημοσίως δήλωσε μετά την κρίση του 2008 ότι δεν εκτίμησε σωστά την έκταση των ζημιών από τις αγορές παραγώγων διότι οι ιδεές του ήταν λάθος ! Δηλαδή, μια κυνική ομολογία του ενορχηστρωτή της απορρύθμισης ότι το νοητικό του μοντέλο ήταν σφαλερό.

Πάμε στο σήμερα : της πανδημίας, του διαστημικού Elon Musk και του Jeff Bezos,των 35,000 μονάδων στην Wall Street με 2,5 εκατομμύρια νεκρούς από τον ιό.

Oι Αγορές έχουν όνομα και διεύθυνση, αποτελούν τροχιές σύγκλισης συμφερόντων μεταξύ προσφοράς και ζήτησης κεφαλαίων. Οι Αγορές είναι εκείνο το παλάτι του σύγχρονου χρηματοπιστωτικού σύμπαντος που φυλακίζει εντός του τις προθεσμιακές επιλογές επένδυσης, τις κερδοσκοπικές βραχυπρόθεσμες προτιμήσεις, τις απέραντες σηματοδοτήσεις μοχλευμένων στοιχημάτων από τα σύγχρονα όπλα μαζικής καταστροφής-τα παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα.

Το υποκείμενο της πανδημίας υποτίθεται ότι ζεί στην ψηφιακή αυλή αυτού του παλατιού. Δεν μπορεί ομως  να δει τα δωμάτια της μοναρχίας που τον εξουσιάζει. Δεν μπορεί να κρυφακούσει τις συνεννοήσεις που στοιχηματίζουν  οι κλειδοκράτορες του χρήματος.

Το Κεφάλαιο σε προθεσμιακή πλέον βάση κατακτά νέες αγορές και μέσω μόχλευσης κερδίζει εδάφη. Αυτή την πολεμική μηχανή είναι που συντηρεί συνεχώς η κατανάλωση. Το Υποκείμενο που δαπανά χρόνο και χρήμα τροφοδοτεί αυτή την μηχανή και ωθεί κατά καιρούς τον καπιταλισμό στα όρια του.

Η ευφυής στρατηγική των Αγορών έγκειται στο να ονομάζουν ως έλλειψη εμπιστοσύνης  την απουσία πίστης στο τραπεζικό κύκλωμα. Θεματοφύλακες της ροής του κεφαλαίου, οι μεγάλες τράπεζες θα κρατάνε εγκλωβισμένες τις εμπορικές ροές χρήματος και θα πνίγουν σταδιακά τις κοινωνίες….