Ο Μάνος Στεφανίδης είναι Ιστορικός Τέχνης και Αναπληρωτής Καθηγητής στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών του ΕΚΠΑ
Στις φωτογραφίες η Μαίρη και ο Βλάσης στην Ν. Υόρκη, το 2003 όταν παρουσιάζαμε στο Ίδρυμα Ελληνικού Πολιτισμού το περιβάλλον ” Ό τι θέλει ο λαός…”
Πρώτος αριστερά ο ζωγράφος Μίλτος Μανέτας. Από χθες αυτή η σπάνια γυναίκα
– αληθινή αρχόντισσα της Τήνου και της Αθήνας – αναπαύεται στο Α Κοιμητήριο.
Αινίγματα
Το μεγάλο έργο τέχνης μάς παρατηρεί με τη σειρά του ενώ το κοιτάζουμε. Συχνά το ίδιο ερευνητικά, σε μία σχέση αμφίπλευρη. Όσο εμείς το προσεγγίζουμε και το ερμηνεύουμε, άλλο τόσο κι εκείνο μάς καθορίζει, μετρά και αναμετράται με τις δυνατότητες και την συλλογική ευαισθησία. Τόσο ημών των ιδίων όσο και της εποχής μας. Μας καθορίζει όπως και να ‘χει. Το ερώτημα είναι, υπάρχει δυνατότητα ουσιαστικής επικοινωνίας με το μεγάλο έργο τέχνης ή αυτό κρατά σταθερά τα μυστικά του κι εμείς τις επισφαλείς βεβαιότητες αλλά και την ακαδημαϊκή κομπορρημοσύνη μας γύρω από αυτό;
Πιστεύω ακράδαντα πως τα ιστορικά καλλιτεχνήματα είναι κάποιες φορές αμείλικτα προς τις αντικαλλιτεχνικές εποχές και τις εκδικούνται με τον τρόπο τους που δεν είναι άλλος από τη σιωπή. Αντιλαμβάνεστε;
Όσο πιο πολύ, όσο πιο πολλοί σχετίζονται με τα έργα τέχνης, επισκέπτονται αγεληδόν μουσεία ή πινακοθήκες σπρωγμένοι από τη μόδα, τη συνήθεια ή τον μιντιακό ορυμαγδό, όσο πιο πολύ το ζην περί την τέχνη γίνεται κοσμικό must, τόσο λιγότερο, τόσο πιο επιδερμικά επικοινωνούν όλοι αυτοί, το επίζηλο “μεγάλο” κοινό, με το μεγάλο έργο τέχνης και τόσο πιο κρυπτικά το ίδιο συντηρεί το αίνιγμα του. Παρότι οι πάντες μιλούν γι αυτό ναρκισσευόμενοι εκείνο, το έργο τέχνης, κρατά καλά το μυστικά του. Έτσι είναι. Αφού το μεγάλο έργο δεν λειτουργεί σαν πρόβλημα που μπορεί να αντιμετωπισθεί μέσω της τυπικής λογικής αλλά ως αίνιγμα του οποίου η απάντηση δε μπορεί παρά να είναι εξίσου αινιγματική. Ως χρησμός που ούτε λέγει, ούτε κρύπτει αλλά που υποδειγματικά όσο και υπόρρητα σημαίνει.
Φωτογραφία 1: Βερολίνο, Μάιος 2015, Gemäldegalerie, Neues Museum, Alte Nationalgalerie κλπ. Ξεναγώντας τους φοιτητές του Freie Universität στην εποχή και τα έργα των Franz von Stuck, Lenbach, Klinger, Mentzel, Böcklin…
Φωτογραφία 2: Συνοδεύοντας χτές στην τελευταία της κατοικία τη Τήνια Μαρία Κανιάρη, πολυαγαπημένη σύντροφο και συμπαραστάτιδα του Βλάση Κανιάρη, είδα με αληθινή συντριβή πόσο έχει διαβρωθεί από την έκθεση της στην ατμοσφαιρική ρύπανση η Κοιμωμένη του επίσης Τήνιου Γιαννούλη Χαλεπά. Είναι πραγματικά ντροπή για όλους, τους επίσημους φορείς αλλά και είναι όνειδος για τις οικογένειες Αφεντάκη – Χατζημιχάλη στις οποίες ανήκει το μνημείο, να επιτρέπουν το σημαντικότερο γλυπτό της νεότερης Ελλάδας να βρίσκεται σε αυτή την άθλια κατάσταση. Κατ’ ουσίαν η Σοφία Αφεντάκη, η νεαρά κοιμωμένη, πεθαίνει για δεύτερη φορά.