ΜΑΙΟΣ ’68, Γαλλικός Μάης
Σύνθημα: «Να είστε ρεαλιστές∙ απαιτήστε το αδύνατο!»
Ο όρος αναφέρεται στην πολιτική και κοινωνική αναταραχή των μηνών Μαΐου και Ιουνίου 1968 που ξέσπασε βίαια στην Γαλλία και θεωρήθηκε από πολλούς ως το πιο σημαντικό μαζικό επαναστατικό γεγονός του 20ού αιώνα. Οι πρώτες κινητοποιήσεις προήλθαν από μαθητές γυμνασίου και φοιτητές πανεπιστημίων του Παρισιού, για να επεκταθούν σε μαζικές απεργίες εργατών και να δημιουργηθεί μια βαθιά κοινωνική κρίση που οδήγησε στη διάλυση της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης και στην προκήρυξη εκλογών μόλις στις 23 Ιουνίου της ίδιας χρονιάς.
Ας δούμε, όμως, όσα συνέβησαν εκείνο τον Μάϊο…
Το Πανεπιστήμιο της Ναντέρ (περίχωρα Παρισιού) κλείνει τις πόρτες του στις 2 Μαΐου, μετά από μήνες συγκρούσεων(από τον Νοέμβριο του ’67) μεταξύ φοιτητών και Αρχών του και παραπέμπονται στο πειθαρχικό οι οκτώ πρωταίτιοι της αναταραχής.
Την επόμενη μέρα, το μεσημέρι, συγκεντρώνονται περί τους τριακόσιους φοιτητές στο προαύλιο του Πανεπιστημίου της Σορβόνης, στο Καρτιέ Λατέν του Παρισιού. Μια ώρα αργότερα φθάνει κάποιος λέγοντας ότι «εκατό φασίστες ετοιμάζονται να βαδίσουν εναντίον της Σορβόνης». Έτσι, οι φοιτητές «οπλίζονται» με ό,τι βρίσκουν: καρέκλες, πέτρες και φορούν τα κράνη των μηχανών τους. Ο πρύτανης του Πανεπιστημίου, για να γλιτώσει το κλείσιμο του Πανεπιστημίου, αποφασίζει να καλέσει την αστυνομία και να βγάλει τους συγκεντρωμένους φοιτητές στο δρόμο.
Σχεδόν δύο ώρες αργότερα η αστυνομία εισέβαλε στο προαύλιο και οδήγησαν όλους τους φοιτητές στο αρχηγείο της αστυνομίας για «εξακρίβωση στοιχείων». Κάποιοι λίγοι διαφεύγουν και διαδίδουν το νέο. Οι αστυνομικοί συνόδευαν τους περισσότερους συλληφθέντες βαδίζοντας- δεν υπήρχαν κλούβες που να χωρούν τόσα άτομα. Ωστόσο, εκατοντάδες φοιτητές άρχισαν να συρρέουν στο δρόμο, φωνάζοντας στην αρχή «ΜΑΤ ίσον Ες-Ες», αλλά στη συνέχεια επιτέθηκαν σε κάποιες κλούβες τραντάζοντάς τες.
Ένας άλλος διαδηλωτής, στη λεωφόρο Σαιν Μισέλ πέταξε μια πλάκα από το λιθόστρωτο στο τζάμι μιας άλλης κλούβας, σπάζοντας το κεφάλι του οδηγού-αστυνομικού. Και τότε, οι αστυνομικοί όρμησαν στο πλήθος χτυπώντας αδιακρίτως, έκπληκτοι με τη ανθεκτικότητα των φοιτητών, με τη μαχητικότητά τους και με το πλήθος που όσο πήγαινε αυξανόταν. Οι μάχες αγρίεψαν, το πρώτο οδόφραγμα στήθηκε στην πλατεία Λουξεμβούργου και οι οδομαχίες μαίνονταν για ώρες.
Ο πρύτανης αποφάσισε να κλείσει το Πανεπιστήμιο της Σορβόννης, ενώ το Σαββατοκύριακο (4 και 5 Μαϊου) έγιναν συνοπτικά οι δίκες των συλληφθέντων. Τέσσερις φοιτητές οδηγήθηκαν στις φυλακές, χωρίς αναστολή.
Η Δευτέρα 6 Μαΐου υπήρξε δραματική. Ο ηγέτης των φοιτητών, ο Γερμανός Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ, ο «κόκκινος Ντανί», παρουσιάστηκε στο πειθαρχικό της Σορβόνης, μαζί με άλλους επτά κατηγορούμενους και κοινό τριών χιλιάδων φοιτητών. Η αστυνομία επενέβη να τους διαλύσει και οι συγκρούσεις κράτησαν όλη την ημέρα. Το απόγευμα, έξι χιλιάδες φοιτητές συγκεντρώθηκαν στην πλατεία Ντανφέρ-Ροσρό και άρχισαν την πορεία τους. Η αστυνομία επιτέθηκε στο Σαιν Ζερμέν ντε Πρε με κλόμπς και δακρυγόνα. Οι φοιτητές απαντούσαν με πλάκες των λιθόστρωτων- το σήμα κατατεθέν των διαδηλωτών. Δεκάδες οδοφράγματα στήθηκαν, συμβολικές κινήσεις που παρέπεμπαν στις επαναστάσεις των 1789, 1848 και 1870, με τεράστια ψυχολογική σημασία. Οι αντίπαλοι αποσύρθηκαν κοντά στα μεσάνυχτα, οι απώλειες βαριές: 481 τραυματίες, από τους οποίους 279 φοιτητές.
Στις επόμενες μέρες (7 και 8 Μαΐου) οι διαδηλωτές ξεπέρασαν τις δέκα χιλιάδες, μαθητές λυκείου ενώθηκαν μαζί με τους καθηγητές τους, καθώς και νέους εργάτες. Η μάζα γινόταν όλο και πιο επιθετική, με το 61% των Παριζιάνων να τάσσεται με το μέρος των εξεγερμένων φοιτητών.
Η Παρασκευή 10 Μαΐου ήταν η μέρα κατά την οποία ξεκινούσαν οι μακρές συνομιλίες στο Παρίσι για την ειρήνη στο Βιετνάμ,αλλά το απόγευμα πάνω από δέκα χιλιάδες νέοι συγκεντρώθηκαν στην Αριστερή Όχθη, με τα πανεπιστήμια της γαλλικής επαρχίας να μπαίνουν στις κινητοποιήσεις, με αποχή μαθημάτων από μαθητές λυκείων και λοιπών σχολών, και σύνθημα: «απελευθερώστε τους συντρόφους μας!»
Όταν η αστυνομία εμπόδισε το πέρασμα στην Δεξιά Όχθη, οι φοιτητές κατέλαβαν ολόκληρο το Καρτιέ Λατέν και ύψωσαν δεκάδες οδοφράγματα. Οι τρομερές οδομαχίες συνεχίστηκαν άγριες μέχρι τα ξημερώματα, όσα συνέβαιναν μεταδίδονταν από το ραφιόφωνο και την επόμενη έδειξε κάποια πλάνα και η τηλεόραση.Νικητές οι αστυνόμοι, νικημένη η κυβέρνηση. Ο Ντε Γκώλ σχεδιάζει να φέρει τα τανκς, αλλά η κοινή ανακοίνωση για καθολική απεργία των αρχηγών της Εργατικής Σοσιαλιστικής Ομοσπονδίας και της Κομμουνιστικής Ομοσπονδίας(πανίσχυρη τότε) τον συγκρατούν.
Εκείνη η Δευτέρα ήταν πραγματικά συγκλονιστική. Πάνω από 500.000 διαδηλωτές πανικόβαλαν την κυβέρνηση, ο πρωθυπουργός Ζώρζ Πομπιντού ανακοίνωσε την επαναλειτουργία των Πανεπιστημίων και την απελευθέρωση των κρατουμένων-αιτήματα των φοιτητών-, αλλά προκάλεσε την οργή του πλήθους. Το κύμα των απεργιών δεν σταμάτησε. Αντίθετα επεκτάθηκε και στον τομέα της βιομηχανίας των αυτοκινήτων και άλλων μεγάλων επιχειρήσεων. Η Γαλλία παρέλυσε, καθώς ο αριθμός των απεργών σε ελάχιστες μέρες ανέβηκε στα δέκα εκατομμύρια. Οι φοιτητές περιθωριοποιήθηκαν, καθώς η εργατική κομμουνιστική ομοσπονδία πήρε τα ηνία.
Στις 22 Μαΐου, ο Ντανιέλ Κον-Μπεντίτ ταξίδεψε στην Γερμανία και την Ολλανδία για να μιλήσει στους εκεί φοιτητές. Η γαλλική κυβέρνησης του αφήρεσε την άδεια παραμονής(ήταν Γερμανός, όπως είπαμε), με αποτέλεσμα την αναβίωση του γαλλικού φοιτητικού κινήματος. Την ίδια μέρα πέντε χιλιάδες φοιτητές συγκρούστηκαν με την αστυνομία.
Δύο μέρες μετά, χιλιάδες νέοι- όχι μόνον φοιτητές- συγκεντρώθηκαν στον σταθμό της Λιόν, διαμαρτυρόμενοι για την απαγόρευση εισόδου του Κον-Μπεντίτ, με τον Ντε Γκώλ να απευθύνει διάγγελμα για δημοψήφισμα για ενίσχυση των εξουσιών του Προέδρου της Γαλλίας, με στόχο την «ανανέωση», τολμώντας να πει ότι αν η απάντηση των Γάλλων θα είναι «όχι», εκείνος θα παραιτηθεί. Οι διαδηλωτές φώναζαν ενθουσιασμένοι: «αντίο, Ντε Γκώλ!»…
Οι συγκρούσεις εκείνη τη νύχτα ήταν εξαιρετικά βίαιες, με την κυβέρνηση αποφασισμένη να τσακίσει τους διαδηλωτές πάση θυσία, χρησιμοποιώντας και τα όπλα τους, εμποδίζοντας τους δημοσιογράφους να αναμεταδώσουν τα συμβάντα. Και οι διαδηλωτές απάντησαν στη βία με βία: αυτοκίνητα πυρπολήθηκαν, βιτρίνες έσπασαν, καταστήματα λεηλατήθηκαν. Σημάδια προμηνύματος ενός απαίσιου εμφύλιου εμφανίστηκαν και τρομοκράτησαν τους πάντες.
Στις 28 Μαϊου, εμφανίστηκε ο Φρανσουά Μιτεράν στην τηλεόραση και δήλωσε:
“Στη Γαλλία, μετά τις 3 Μαΐου 1968, δεν υπάρχει πλέον κράτος… Η αναχώρηση του στρατηγού Ντε Γκωλ, την επαύριο της 16ης Ιουνίου, αν δεν λάβει χώρα νωρίτερα, θα προκαλέσει φυσικά την εξαφάνιση του πρωθυπουργού και της κυβέρνησής του. Σε αυτή την περίπτωση, προτείνω τη δημιουργία μεταβατικής κυβέρνησης… Αν χρειασθεί, θα αναλάβω εγώ την ευθύνη του σχηματισμού αυτής της κυβέρνησης… Στις προεδρικές εκλογές που θα επακολουθήσουν θα είμαι υποψήφιος», επιτείνοντας την εικόνα του φάσματος μιας επανάστασης, ενώ η πανικόβλητη κυβέρνηση συζητούσε πώς θα μάζευε στρατό και ειδικές μονάδες και τον Ντε Γκώλ έτοιμο να εγκαταλείψει τη χώρα…
Ωστόσο, η τεράστια διαδήλωση της 29ης Μαΐου κύλησε ομαλά, ειρηνικά και χωρίς επεισόδια. Και ο Ντε Γκώλ ακούστηκε φοβερός την επομένη από το ραδιόφωνο, απειλώντας με επέμβαση του στρατού και με εμφύλιο πόλεμο, διαλύοντας άμεσα τη Βουλή, ώστε να μην υπάρξει καμία αντιπολίτευση.
Η τύχη της όποιας εξέγερσης σφραγίστηκε μ’ εκείνο το διάγγελμα. Εκατοντάδες χιλιάδες Γάλλοι ξεχύθηκαν στους δρόμους για να στηρίξουν τον ήρωα στρατηγό τους. Οι οργανωτές της εκδήλωσης-υποστήριξης του Ντε Γκώλ περίμεναν να εμφανιστούν καμιά πενηνταριά χιλιάδες άτομα. Τους περίμενε μια απρόβλεπτη, ευχάριστη έκπληξη: ήταν περίπου πεντακόσιες χιλιάδες…
Αν και το αποτέλεσμα της εξέγερσης ήταν μια παταγώδης αποτυχία, οι αγώνες εκείνοι έγιναν συνώνυμο με την αλλαγή των κοινωνικών αξιών στη Γαλλία, ενώ ενέπνευσαν παρόμοιους κοινωνικούς αγώνες και σε άλλες χώρες της Ευρώπης.
Δήμητρα Παπαναστασοπούλου
Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.
The article expresses the view of the author
iPorta.gr