1453: Η Πόλη που επάρθη, του Νίκου Βασιλειάδη

Νίκος Βασιλειάδης

“ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΗ ΣΕ ΔΕΚΑ ΠΡΑΞΕΙΣ”, ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΦΙΛΝΤΙΣΙ

όλα τα συγγραφικά έσοδα θα διατεθούν σε οικογένειες με παιδικό καρκίνο.

Να θυμόμαστε, όσοι κάναμε τον κόπο και ανοίξαμε και δυο βιβλία παραπάνω, πως η κατάσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας το 1453 ήταν τέτοια, που έκπληξη θα ήταν το να μην αλωθεί η Πόλη. Η Πόλη δεν ήταν πια η βασιλεύουσα που όλοι ήξεραν παρά μια μικρή πόλη πια- είχε δεν είχε πια 70.000 κατοίκους αποδεκατισμένη από την πανώλη και τις αλλεπάλληλες πολιορκίες των Τούρκων. Αλλά και από τις διαμάχες των Δυτικών, αφού οι προστριβές Γενοβέζων και Βενετσιάνων γίνονταν μέσα στο λιμάνι της .

Και σαν να μην έφθαναν αυτά, υπήρχε μια μεγάλη ενωτική και ανθενωτική διαμάχη, υπέρ και εναντίον της Ενωσης των Εκκλησιών. Οι αντίθετοι στην Ενωση συμμαχούσαν και με τους Τούρκους ήταν οι λεγόμενες παρά φύσιν συμμαχίες. Η δεισιδαιμονία που τρεφόταν από τις προφητείες ήταν πανταχού παρούσα και όλοι σχεδόν είχαν παραδεχθεί – αποδεχθεί το τέλος της Πόλης και μαζί το τέλος του κόσμου και της Ιστορίας.

Αυτό ήταν, λοιπόν, το κλίμα στην Κωνσταντινούπολη της εποχής. Δεισιδαιμονία, διχόνοια, φτώχεια, κακομοιριά. Η Πόλη θα μπορούσε να είχε πέσει στα χέρια των Τούρκων πολύ νωρίτερα. Ο λόγος που δεν έγινε αυτό και ανάσανε για πενήντα ακόμη χρόνια ήταν ότι ο Βαγιαζίτ έπεσε στα χέρια των Μογγόλων. Πολλοί λένε ότι η Δύση δεν βοήθησε. Όταν όμως μιλάμε για Δύση τι εννοούμε; Οι Βυζαντινοί ήταν όλη η Ανατολή. Η Δύση ήταν πολυδιασπασμένη και ο Πάπας είχε ένα σχίσμα στην πλάτη του και την Ανατολική Εκκλησία εναντίον του. Είναι χαρακτηριστικό ότι όταν ο Παλαιολόγος πολεμούσε τους Τούρκους μαζί με τον απεσταλμένο του Πάπα, Ισίδωρο του Κιέβου, και τους Γενοβέζους, ο Γεννάδιος- ο Γεώργιος Σχολάριος, πρώτος Πατριάρχης μετά την Αλωση τοιχοκολλούσε ανάθεμα εναντίον του Παλαιολόγου. Όταν ανέλαβε Πάπας ο Ενιο Σίβλιο Πικολομίνι, δηλαδή ο Πίος Β΄, έγραψε μια πραγματεία για την Αλωση στην οποία μιλούσε για καταστροφή της Χριστιανοσύνης. Αντίθετα οι Ρώσοι, που είναι μάλιστα φανατικοί ανθενωτικοί, δεν γράφουν σχεδόν τίποτα για την πτώση της Πόλης. Πέρασαν χρόνια για να αρχίσουν οι θρήνοι. Εκείνοι που θρήνησαν από την αρχή για την Πόλη είναι στην Τραπεζούντα. “Πάρθεν η Πόλη, πάρθεν η Ρωμανία”, έλεγαν».

Η πραγματική πτώση της Πόλης χρονολογείται από το 1204 και μετά όταν οι σταυροφόροι που πήγαιναν να ελευθερώσουν τους Αγίους Τόπους έκαναν μια μικρή …παράκαμψη και λεηλάτησαν την Πόλη για επτά ολόκληρες μέρες μετά από πρόσκληση του Αλέξιου Άγγελου, ο οποίος είχε ζητήσει τη βοήθεια των σταυροφόρων για την ανακατάληψη του θρόνου από τον πατέρα του, υποσχόμενος να τους ανταμείψει με υπέρογκα ποσά. Είναι μεγάλη η σημασία της άλωσης της Πόλης, για τους Έλληνες. Σωστό. Αλλά να μην ξεχνάμε πως η πολιορκία της από τους Οθωμανούς ήταν απλώς μία από τις πολλές, και πως το κλίμα της εποχής ήταν τέτοιο, η κατάσταση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας ήταν τέτοια, που έκπληξη θα ήταν το να μην αλωθεί η Πόλη.