Ο κ.Γιώργος Γραμματικάκης είναι Πανεπιστημιακός Καθηγητής Φυσικής, πρώην Πρύτανης του Παν/μίου Κρήτης, Συγγραφέας βιβλίων για το Σύμπαν και τ.Ευρωβουλευτής με το ΠΟΤΑΜΙ.
Στις δύσκολες μας στιγμές, είτε σε εθνικό επίπεδο, είτε στην προσωπική μας ζωή, είναι καλό για όλους να σκεφτόμαστε την επόμενη μέρα: Το πως, δηλαδή, θα θέλαμε να είναι ο κόσμος -και οι ζωές μας- όταν οι δύσκολες στιγμές περάσουν, όταν οι αχτίδες φωτός αναδείξουν και πάλι τα τοπία και τις μορφές των ανθρώπων.
Δεν είναι εύκολο να συλλάβουμε αυτήν την προοπτική. Ο ιός, με το παράδοξο όνομα, που από την μια στιγμή στην άλλη έγινε ο εφιάλτης της καθημερινότητας και του μέλλοντος μας, κινήθηκε σε πολλά και ανεξερεύνητα επίπεδα. Τώρα όμως, που λίγο η πολύ γνωρίζομε τις κινήσεις του, ενώ οι απαραίτητες προφυλάξεις έχουν ήδη επιβληθεί, είναι καιρός να δούμε λίγο την επόμενη μέρα. Με την βεβαιότητα – αυτό λέει η ιστορία- ότι αυτή η επόμενη μέρα θα έλθει· και με την ελπίδα ότι δεν θα είναι απλώς η «επόμενη μέρα» του εφιάλτη, αλλά ότι θα αποτελέσει και μια καινούργια αρχή για την πατρίδα και τον εαυτό μας.
Μια καινούργια αρχή, σε ποια κατεύθυνση όμως; Μερικές από τις συντεταγμένες της έχουν ήδη διαφανεί. Αρκεί να καταγραφούν οι εμπειρίες, οι φόβοι και οι ελπίδες μας από την μεγάλη κρίση, και να διαμορφωθούν σε συμπεράσματα. Όπως ότι είναι αναγκαίο ένα δημόσιο σύστημα υγείας χωρίς εκπτώσεις, χωρίς την ποικίλη υπονόμευση του κύρους του. Ακόμα: ότι είναι απαραίτητο ένα κράτος αποτελεσματικό, υπεύθυνο, χωρίς τις γνωστές κομματικές του παθογένειες. Έκδηλη επίσης φάνηκε η ανάγκη να προστατευτούν οι αδύναμοι της κοινωνίας, ενώ οι πολυδιαφημισμένες οικονομικές απόψεις, που δέσποσαν τις τελευταίες δεκαετίες στην λειτουργία των κοινωνιών, έδειξαν όχι μόνον τα όρια, αλλά και την αναλγησία τους.
Ας μην έχομε όμως αυταπάτες: Όταν ο εφιάλτης περάσει, δεν θα αρκούν μόνον οι πολιτικές ανάταξης, που διαφαίνονται ήδη στον ορίζοντα, ούτε τα τετριμμένα οικονομικά μέτρα. Χρειάζονται νέες αξίες, που θα εμπνέουν και θα ενώνουν. Η επανάκαμψη, παράλληλα, παλαιών αξιών, που παραμέρισαν οι άνεμοι της εποχής – η σωστή παιδεία, η προσωπική ευθύνη, ο σεβασμός στον Άλλο – πρέπει να γίνουν μέρος της ζωής μας.
Με λίγα λόγια: Μετά από την μεγάλη κρίση που ζούμε- μετά από κάθε μεγάλη κρίση- ένα RESET είναι απαραίτητο. Μια επανεκκίνηση, δηλαδή, σε θεσμούς, αξίες, ίσως και όνειρα.
Τον όρο Reset δανείζομαι από την λειτουργία των υπολογιστών. Τον χρησιμοποίησα μάλιστα για πρώτη φορά σε ένα κείμενο, που υπάρχει στο βιβλίο μου «Ένας αστρολάβος του Ουρανού και της Ζωής», και γράφηκε τον καιρό των μνημονίων και της οικονομικής κρίσεως. Εννοούσα, ότι όταν ένα σύστημα εντέλλεται να επανεκκινήσει, υπάρχει η βάσιμη ελπίδα ότι η λειτουργία του θα είναι τώρα πιο ομαλή, πιο γόνιμη. Η ελπίδα αυτή σε μεγάλο βαθμό χάθηκε, όταν η οικονομική κρίση, που έπληξε -και πάλι αιφνιδιαστικά! – την χώρα, δεν φάνηκε να οδηγεί σε μεγάλες τομές και νέους δρόμους. Διότι, ενώ εφαρμόσθηκαν μέτρα σκληρά και έγιναν ασφαλώς αλλαγές , οι σημαντικές παθογένειες στους θεσμούς, την Ελληνική Παιδεία, την προστασία του περιβάλλοντος, αλλά και στις οικονομικές ανισότητες, διατηρήθηκαν, με μικρές κατά περίπτωση βελτιώσεις.
Καλύτερο ήταν το αποτέλεσμα του Reset σε μια άλλη, τελείως διαφορετική περίοδο Ελληνικής κρίσεως. Εννοώ την επτάχρονη δικτατορία. Η αποκατάσταση της δημοκρατίας συνοδεύτηκε από σημαντικές τομές στο πολίτευμα, η ψυχική ενότητα αποκαταστάθηκε, ενώ καινούργιοι οικονομικοί ορίζοντες ανοίχτηκαν στην χώρα. Η νέα αυτή πραγματικότητα, που θα ονομασθεί συνοπτικά «μεταπολίτευση», είχε και ένα άλλο χαρακτηριστικό. Ότι έπνευσε παντού ένας ζωογόνος αέρας δημιουργίας και προόδου, που άφηνε την σφραγίδα του στην Τέχνη και την ζωή των ανθρώπων.
Τώρα ζούμε την τρίτη, και ίσως πιο βαθειά και ύπουλη, Ελληνική κρίση. Ο εχθρός είναι αόρατος, και η πορεία του αχαρτογράφητη. Θα έλθει όμως και πάλι η εποχή του Reset. Ας είμαστε έτοιμοι, αλλά και με απαιτήσεις αυξημένες. Θα είναι μια ευκαιρία για μεγάλες τομές, αλλά και στο να αναζητήσουμε βαθύτερες ρίζες στην εθνική μας ύπαρξη.
Ας μην ολιγωρήσομε ούτε εμείς, ούτε ο πολιτικός μας κόσμος, που έχει μέχρι τώρα δείξει επαινετά σημεία σύμπλευσης. Αν -όπως φαίνεται- το σύνθημα «μένουμε σπίτι» υπήρξε ευεργετικό, ένα καινούργιο σύνθημα πρέπει να επικρατήσει. Το υπονόησε ήδη ο ανατρεπτικός ποιητής του μεταπολέμου: «Πάρτε μαζί σας νερό. Το μέλλον έχει πολλή ξηρασία», έγραψε. Μόνον που ενώ η ξηρασία του μέλλοντος δεν μπορεί να αναμφισβητηθεί, το νερό πρέπει να εντοπιστεί, και οι πηγές του να αντληθούν με αποφασιστικότητα και τόλμη.
* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.
The article expresses the views of the author
iPorta.gr