Διαβάζοντας: “Τα κορδόνια”-Ντομένικο Σταρνόνε, του Άγγελου Κουτσούκη

Ο  Άγγελος Κουτσούκης είναι Ραδιοφωνικός Παραγωγός και Δημοσιογράφος.

΄΄ΤΑ ΚΟΡΔΟΝΙΑ΄΄ του ΝΤΟΜΕΝΙΚΟ ΣΤΑΡΝΟΝΕ  εκδόσεις ΠΑΤΑΚΗΣ

΄΄Τα κορδόνια΄΄ είναι ένα μυθιστόρημα με ένα θέμα που όλους μας έχει απασχολήσει κατά καιρούς, αλλά δεν έχουμε συνηθίσει να βρίσκουμε στη λογοτεχνία, τουλάχιστον με τον τρόπο που το κάνει ο Ντομένικο Σταρνόνε.

Το θέμα είναι απλό, πολύ απλό: ο θεσμός του γάμου  ή τι γίνεται ο έρωτας μετά τον γάμο ή πόσους συμβιβασμούς πρέπει να κάνει κάποιος για να παραμείνει εντός του πλαισίου του γάμου. Ο συγγραφέας κάνει κάτι πολύ απλό και πολύ λειτουργικό ταυτόχρονα. Χωρίζει το μυθιστόρημά του σε τρία μέρη: στο πρώτο διαβάζουμε τις επιστολές που στέλνει η σύζυγος στον σύζυγο που εφυγε από το σπίτι, αφήνοντας την ίδια και τα δύο τους παιδιά πίσω.  Ο Αλντο, ο σύζυγος, εγκατελείπει τη Νάπολη και την συζυγική εστία για τη Ρώμη και έναν καινούργιο έρωτα,την Λύντια, πολύ μικρότερή του σε ηλικία. Στο δεύτερο μέρος,μετά από 30 περίπου χρόνια, βρίσκουμε το ζευγάρι  πάλι μαζί , ενώ τα παιδιά έχουν μεγαλώσει κι έχουν φύγει από το σπίτι. Αυτή τη φορά η αφήγηση γίνεται από τον άντρα. Το ζευγάρι  μεσήληκες πιά, γυρνούν από καλοκαιρινές διακοπές και βρίσκουν το σπίτι τους παραβιασμένο. Τα πάντα είναι πεταμένα γύρω-γύρω, πλήν όμως διαπιστώνουν ότι δεν λείπει κάτι πολύτιμο. Οταν αρχίζουν να το συμμαζεύουν, ο Αλντο βρίσκει πεταμένες στο πάτωμα εκείνες τις παλιές επιστολές.  Δεν βρίσκει , όμως,  κάποιες παλιές φωτογραφίες της Λύντια που ειχε κρυμμένες. Κάπως έτσι αρχίζει να θυμάται την ιστορία της φυγής του από το σπίτι καθώς και την τελική  επιστροφή  από την δική του πλευρά.  Οσο για το τρίτο μέρος, εκεί γίνεται η μεγάλη ανατροπή. Αξίζει τον κόπο να διαβάσει κανείς το βιβλίο μόνο και μόνο για να φτάσει στο τρίτο μέρος.

΄΄Συλλογίστηκα ξανά και ξανά αυτές τις λίγες λέξεις, μερικές φορές δε μου λένε τίποτα, άλλες φορές μου λένε τα πάντα. Και εγώ και εκείνη γνωρίζουμε την τέχνη της αποσιώπησης. Η κρίση στη  διάρκεια των τόσων χρόνων μας έχει μάθει πως για να ζούμε μαζί, πρέπει να λέμε πολύ λιγότερα απ΄όσα όταν σιωπούμε. Αυτό λειτούργησε θετικά.  Ο,τι λέει ή κάνει η Βάντα είναι σχεδόν πάντα ένα σημάδι αυτού που κρύβει. Και η δική μου συναίνεση κρύβει το γεγονός ότι εδώ και δεκαετίες δεν υπάρχει τίποτα, απολύτως τίποτα για το οποίο τρέφουμε κοινά συναισθήματα΄΄.

Ο τίτλος  του μυθιστορήματος του Ντομένικο Σταρνόνε θα μπορούσε να είναι και ΄΄Σκηνές από ένα γάμο΄΄.  Το ουσιαστικό θέμα του βιβλίου, βέβαια, που το καταλαβαίνει κανείς όταν το τελειώσει, είναι ότι όλοι οι συμβιβασμοί  που κάνει κάποιος για να παραμείνει στη σχέση, στο γάμο, δεν είναι ικανοί για να τον κρατήσουν επί της ουσίας. Ακόμα και τα παιδιά, που χάριν αυτών δεν χωρίζουν πολλά παντρεμένα ζευγάρια, τελικά ίσως και να προτιμούσαν έναν χωρισμό από μιά επώδυνη συγκατοίκηση.

Ενα βιβλίο για την αγάπη μετά τον έρωτα, που θέτει προς απάντηση μερικά ερωτήματα: Τι είμαστε διατεθειμένοι να θυσιάσουμε χωρίς να νιώθουμε παγιδευμένοι; Και τι είναι αυτό που χάνουμε, όταν επιλέγουμε να γυρίσουμε; Γιατί τίποτα δεν είναι πιο ριζοσπαστικό από την εγκατάλειψη, αλλά και τίποτα δεν είναι πιο ανθεκτικό απο τα αόρατα ΄΄κορδόνια΄΄ που δένουν τους ανθρώπους.

Καί όπως καταλήγουν  τα ΄΄παιδιά΄΄, που δεν είναι πιά παιδιά αλλά 45ρηδες, στο  τρίτο μέρος του βιβλίου, ΄΄Οι γονείς μας μας χάρισαν τέσσερα πολύ διδακτικά σενάρια. Πρώτο: η μαμά και ο μπαμπάς νέοι κι ευτυχισμένοι, τα παιδιά που απολαμβάνουν τον κήπο της Εδέμ. Δεύτερο: ο μπαμπάς βρίσκει μιά άλλη γυναίκα κι εξαφανίζεται μαζί της,  η μαμά φρικάρει, τα παιδιά χάνουν την Εδέμ. Τρίτο: ο μπαμπάς το ξανασκέφτεται και γυρίζει σπίτι, τα παιδιά προσπαθούν να ξαναμπούν στον επίγειο παράδεισο, η μαμά κι ο μπαμπάς αποδεικνύουν καθημερινά ότι η προσπάθεια είναι μάταιη. Τέταρτο: τα παιδιά ανακαλύπτουν ότι η Εδέμ δεν υπήρξε ποτέ και πρέπει να αρκεστούν στην κόλαση΄΄.

Ο συγγραφέας έγραψε ένα απλό, κατανοητό, έξυπνο, γρήγορο στο διάβασμα βιβλίο, που μιλάει για τον γάμο, τους συμβιβασμούς του,  για το τι απομένει τελικά μετά τον έρωτα. Στο τρίτο μέρος, με την ανατροπή που συμβαίνει ,  μας κάνει να καταλάβουμε πολλά. Που μπορεί να τα γνωρίζουμε, αλλά δεν τα λέμε δυνατά ούτε στον εαυτό μας. Η αφήγηση γίνεται σε πρώτο πρόσωπο, είτε από την σύζυγο, είτε απο τον σύζυγο, είτε από τα παιδιά στο τέλος. Πράγμα που βοηθά τον αναγνώστη να νιώσει μέρος του βιβλίου.

Ο Ντομένικο Σταρνόνε γεννήθηκε στη Νάπολη το 1943 και ζεί στη Ρώμη. Συγγραφέας  13 βιβλίων, σεναριογράφος και δημοσιογράφος, έχει τιμηθεί για το μυθιστόρημά του Via Gemito  με το βραβείο Strega.

Για το βιβλίο έγραψαν:

΄΄Ενας σύντομος,εξαιρετικός στοχασμός για τον γάμο, την πίστη, την εντιμότητα και την αλήθεια΄΄. Kirkus Reviews.

΄΄Το πιο λεπταίσθητο και δυνατό βιβλίο του Ντομένικο Σταρνόνε, του πιο αθόρυβου κορυφαίου Ιταλού συγγραφέα σήμερα΄΄΄. The New York Times.

΄΄ Η αμείλικτη, ακριβής περιγραφή του υπόκωφου θορύβου που κάνει ένας γάμος  όταν σπάει΄΄. Ανναλένα Μπενίνι.