iporta.gr

Γραμμές διαφυγής στο διάκενο του συστήματος, του Ηλία Καραβόλια

Ο Ηλίας Καραβόλιας είναι Οικονομολόγος  με ειδίκευση Γενικής Θεωρίας και Οικονομικής Πολιτικής. Κατέχει Master of Arts από το European Institute of Philosophical  Anthropology.

Υπάρχει συσσωρευμένη διεθνώς μαζική ενόρμηση εξόρμησης, γενικευμένη τάση φυγής από το ατομικό και συλλογικό παρόν. Έντονη η τάση και ροπή του υποκειμένου για εμπειρίες μεταφοράς σε άλλο τόπο (αυτός είναι ο λόγος που ο τουρισμός χτυπάει ήδη ρεκόρ σχεδόν παντού).

Ψυχισμοί σε ακινητοποιημένα σώματα (αδρανή, μαζεμένα) θέλουν να αποδράσουν, να διακτινιστούν σε απόσταση απο τον τόπο κατοικίας, δουλειάς, καθημερινής συναναστροφής.

Η εκτίναξη των netizens ( κάτοικοι του δικτύου) ήταν φυσιολογικό να γεννήσει αντίδραση και τα υποκείμενα τώρα επιθυμούν να γίνουν νομάδες και πλάνητες ( flaneurs), να περιηγηθούν στο μακρινό, το απαγορευμένο, το ξένο.

Το υποκείμενο όμως είναι γεννημένο για να φυλακίζεται ώστε μετά να αποδράσει. Ο καπιταλισμός – επιστρατεύοντας τον θάνατο και τον φόβο δυο χρόνια τώρα – απευθύνεται ακριβώς στο διάκενο μεταξύ εγκλωβισμού (συστημικού) και δραπέτευσης (ατομικής) από τις μικρές φυλακές της καθημερινότητας, τα μικρά κελιά στους καφκικούς πυργίσκους του κεφαλαίου και της εξουσίας.

Δυο χρόνια τώρα με την πανδημία συρρικνώθηκε ο βίος ελαχιστοποιήθηκε το δυνητικό πλέονασμα υπεραπόλαυσης απο την εγγύτητα, την επαφή, την αλληλόδραση, την φυσική επικοινωνία.

Και μετά ακολούθησαν ακρίβεια και πόλεμος. Ήλθαν να περιορίσουν τις ούτως ή άλλως ελάχιστες γραμμές διαφυγής από το αβέβαιο. Να φρακάρουν διεξόδους και ξέφωτα αισιοδοξίας.

Οι γραμμές διαφυγής όμως είναι συγκεκριμένες, είναι προ-καθορισμένες μέσα στο ενδοκαπιταλιστικό φόντο.

Είναι οι μικρές αποσπάσεις απο την μηχανοποιημένη σκέψη και συμπεριφορά, οι ασυνείδητες μετακομίσεις του νου και της συναισθηματικής νοημοσύνης από το εργαλειακό στο δημιουργικό, έστω ενστικτωδώς και διαισθητικά.

Οι έξοδοι απο το δυστοπικό είναι περιορισμένες αφού η πολιτική δεν μπορεί να ελκύσει το ενδιαφέρον (παράγει θυμό, οργή, αδιαφορία).

Η πολιτική είναι πλέον ανηδονική ώστε να εκτραπούν σε αυτήν νευρώσεις και άγχος. Αντίθετα αυτός που κυριαρχεί είναι ο απολιτικός ηδονισμός, η απόλαυση της αποχής, της απομάκρυνσης από το κοινωνικό ζητούμενο.

Το ατομικό άγχος όμως (επιβίωσης, διαχείρισης, συντονισμού με το γίγνεσθαι) είναι κατ ουσία συστημικό άγχος ιζηματοποιημένο σε νου και σώμα. Είμαστε εντός μας, ότι συμβαίνει έξω απο εμάς, αλλά πολλές φορές χωρίς εμάς.

Είμαστε προσομοιωτικά υποκείμενα σε μια ανεστραμμένη πραγματικότητα στις οθόνες που κρατάμε στις παλάμες μας, στις χρονοσειρές των δεδομένων που μας κατακλύζουν.

Αυτό συντελεί ώστε η ατομική μηχανική της διαχείρισης των επιθυμιών μετατρέπεται σε αλγοριθμική διαχείριση ( μέσα στα δίκτυα) ματαιώσεων και ελλείψεων.

Αυτός είναι ο λόγος που η οικονομία της έλλειψης συμπληρώνει αμέσως τα κενά στην κατανάλωση αφού συμπράττει με την οικονομία της προσοχής.

Να κατανοήσουμε ότι η παγκόσμια συστημική τεχνική επανεκκίνησης της οικονομικής επέκτασης περνάει πρώτα μέσα απο τους ψυχισμούς αφού πλέον προκαλεί ταχύτατες εναλλαγές σε νευροερεθίσματα.

Η μέσω του smartphone αυξημένη ανάγκη της περιπλάνησης στον κόσμο, και στο άμεσο, είναι η καλυμμένη στον καπιταλισμό ανάγκη κατανάλωσης χρόνου και εικόνας- δηλαδή η κατανάλωση εαυτού σε αντικατοπτρισμό, σε κατάσταση μιας διαρκούς μιμητικής επιθυμίας (Ζιράρ).

Παλιότερα η τεχνητή ζήτηση αναγκών και η απώθηση του θανάτου- μέσω συσσώρευσης, υπερκατανάλωσης και υπερπαραγωγής- γινόταν χωρίς κατ ανάγκη αυξημένη παραγωγικότητα. Σήμερα απαιτείται απαραιτήτως η έκσταση της επικοινωνίας (Μπωντριγιάρ).

Ο nominauter (ονοματοδότης) εναλλάσσεται με εκπληκτική συχνότητα, αστραπιαία, μεταξύ των δυο κυρίαρχων ρόλων-θεσμών-μορφών( κράτος και κεφάλαιο). Αλλά σε πλήρη εξάρτηση ρόλων : το κράτος, ως εκδότης κεφαλαίου και χρέους, είναι η κυρίαρχη εξουσιαστική αρχή καθυπόταξης ενστίκτων και επιθυμιών.

Η μαζική λοιπόν ενόρμηση απεμπλοκής απο την παροντική παραγωγή και κατανάλωση, είναι η νέα γραμμή διαφυγής των υποκειμένων.

Αυτή θα καθοδηγεί την πολεμική/πληθωριστική οικονομία σε ένα συλλογικό υπαρξιακό κενό: αυτό μεταξύ ασυνείδητης υπεραξίας και χαμένης υπεραπόλαυσης. Και μάλλον θα κυοφορεί για πολύ καιρό την τάση αναστροφής στην ροή των επιθυμιών.

Οι κοσμοπολίτες νομάδες και πλάνητες παρά την έντονη άνοδο της κινητικότητας τους, θα αυξήσουν και την φθίνουσα οριακή χρησιμότητα των επιθυμιών (τα υποκείμενα πλέον θα μετακινούνται αφού πρώτα θα προυπολογίζουν, θα σχεδιάζουν, θα επινοούν απολαύσεις).

Η απώθηση δηλαδή της (πολυτελούς κυρίως) δαπάνης θα αυξήσει την κινητικότητα ανθρώπων αλλά μάλλον θα μειώσει την κινητικότητα κεφαλαίων.

Γι ‘ αυτό και η ”μεγάλη παραίτηση” απο την εργασία : είναι η άρνηση της άρνησης για απασχόλησης μέσω δημιουργικής χωροχρονικής πραγματικότητας.

Είναι η παύση του συλλογικού υποκειμένου απο την εξαρτημένη ασύμφορη εργασία, ώστε να πειραματιστεί σε συνθήκες ελλειπτικής νομισματικής κυκλοφορίας με την αιώνια αναζήτηση νομισματικοποίησης του χρόνου….