Ο Γιόρις Ίβενς υπήρξε ένας από τους εμβληματικότερους καλλιτέχνες του αιώνα, συγγραφέας και πρωτοπόρος στον τομέα του ντοκυμαντέρ, σκηνοθέτης. Απεβίωσε σαν σήμερα, 28 Ιουνίου 1989.
Ο Ίβενς ήταν ταγμένος στο ρεπορτάζ και το πολιτικό ντοκυμαντέρ, και στη ζωή του συνειδητά ακολούθησε τη διαδρομή ελευθερίας ενός “πολίτη του κόσμου”, συμμετέχοντας σε λογής διεθνείς παραγωγές. Το σινεμά του πηγάζει από την έμφυτη “εμμονή” του να αιχμαλωτίσει την αλήθεια της ζωής.
Στη μνήμη του αβάν-γκαρντ δημιουργού θα δούμε το μοναδικής σύλληψης: “Rain”, ένα από τα θρυλικά του ντοκυμαντέρ, όπου με πυρήνα τη βροχή προσπαθεί να “σχολιάσει” τις μεταβαλλόμενες διαθέσεις.
Ξεκινά με μια σινεπεριπλάνηση στους ηλιόλουστους δρόμους του Άμστερνταμ, όταν ξαφνικά πιάνει βροχή. Οι σταγόνες πέφτουν ρυθμικά στην επιφάνεια των νερών των καναλιών και απότομα μετατρέπονται σε ορμητική μπόρα και χαλάζι που ρίχνεται μανιωδώς πάνω σε παραθυρόφυλλα και στέγες. Ο αέρας παίρνει τις ομπρέλες, ο κόσμος τρέχει να προφυλαχτεί, οι δρόμοι αδειάζουν έως ότου ο ήλιος ξανακάνει την εμφάνισή του προσφέροντας τη γαλήνη στις ψυχές των θεατών…
Η ταινία περιγράφηκε από τους ειδικούς ως “Ciné Poeme”, μια πολύ ποιητική ταινία, με εξαιρετικά ευκρινή και πνευματώδη προσέγγιση του δημιουργού του θέματος της βροχής και του παραλληλισμού του με τις διακυμάνσεις της διάθεσης και τις μεταβαλλόμενες συναισθηματικές καταστάσεις.
O τρόπος που προσεγγίζει το θέμα ο Ίβενς μαρτυρά τη διαίσθηση και τη φιλοσοφία ενός ανθρώπου που δεν αδιαφόρησε ποτέ και δεν έμεινε αμέτοχος σε ό,τιδηποτε σχετικό με τον ανθρώπινο ψυχισμό.
Ο Ίβενς χρειάστηκε περισσότερα από δύο χρόνια για να κινηματογραφήσει αρκετές βροχές σε διαφορετικές τοποθεσίες της Ολλανδικής πρωτεύουσας για να καταφέρει να συνθέσει το έργο, που προσφέρει μια λυρική, ιμπρεσιονιστική εικόνα μιας πόλης σε άσπρο-μαύρο, κι επενδύθηκε μουσικά από αρκετούς συνθέτες.
Ενας απ’αυτούς ο αυστριακός Hanns Eisler, που το 1941 καταπιάνεται με το θέμα στα πλαίσια ενός “πειράματος” για το Μουσικό Πρόγραμμα του ιδρύματος Ροκφέλερ στη Νέα Υόρκη.
Ο ταλαντούχος και πολυβραβευμένος συνθέτης δεν στοχεύει στην αντιστοίχιση μουσικής με τη διάθεση κάθε εικόνας και σκηνής της ταινίας, αλλά στη διερεύνηση των διαταραχών της διάθεσης και των υφών της θλίψης και μελαγχολίας, που οδηγούν.
Η σουίτα δωματίου με βάση τη μουσική της ταινίας ήταν από τα αγαπημένα έργα του Eisler, καθώς αποτελεί μια μελέτη πάνω στο επικοινωνιακό ύφος της δωδεκαφθογγικής μουσικής, είδος που γνώρισε και διδάχτηκε από τον πρωτεργάτη της, Άρνολντ Σαίνμπεργκ, ο οποίος προσφέρθηκε να τού κάνει μαθήματα αφιλοκερδώς διότι αναγνώρισε το ταλέντο του. Ο Άισλερ πήγαινε δύο φορές την εβδομάδα με το τοπικό τρένο και όταν δεν υπήρχε ηλεκτρικό ρεύμα χρειαζόταν να περπατήσει 15 χιλιόμετρα για να παρακολουθήσει το μάθημα με τον δάσκαλο και μετέπειτα καρδιακό φίλο του, Σαίνμπεργκ.
Ο ολοκληρωμένος τίτλος της σουίτας είναι: ” Vierzehn Arten den Regen zu beschreiben-Δεκατέσσερεις τρόποι για να περιγράψεις τη βροχή”.
Joris Ivens – Hanns Eisler: “Regen”
