27 Απριλίου 2014, Ρόδος, Φαληράκι
5 Ιανουαρίου 2014, Λονδίνο
Φίλες και φίλοι, συγγενείς και γνωστοί, όσες και όσοι ήρθατε να αποχαιρετίσουμε τη Δώρα, τη Δώρα μας.
Η μνήμη των ανθρώπων είναι τρισδιάστατη. Σκεφτόμαστε με εικόνες, ήχους, ακόμη και μυρωδιές και αισθήσεις αφής. Κι αν κλείσω τα μάτια μου, και ταξιδέψω τη ζωή μου 48 χρόνια προς τα πίσω, έχω την ίδια εικόνα από τη Δώρα…. Την ίδια εικόνα που είμαι σίγουρος ότι έχετε όλες και όλοι: το χαμόγελο. Αυτό το χαμόγελο που έχει ακόμη και τώρα, έτσι όπως την είδα και εγώ κι εσείς ξαπλωμένη ανάμεσα στα λουλούδια, όμορφη και ήρεμη. Δεν θυμάμαι ποτέ τη Δώρα συννεφιασμένη. Πάντα με αυτό το χαμόγελο.. Της δυνατής εγκαρτέρησης και της ανεπιτήδευτης ευγένειας. Μία αριστοκρατική ψυχή, με το υπέροχο παράστημα των ειλικρινών ανθρώπων. Η Δώρα ήταν ο συνεκτικός κρίκος της όμορφης οικογένειάς της. Ήταν η καλή φίλη. Η προσηλωμένη ακροατής. Η εχέμυθη και έμπιστη σύμβουλος, με λόγια που ακόμη θυμάμαι τον ήχο και τη ζεστασιά τους.
Ήταν η Δώρα του λόγου και του πνεύματος. Οι μαθήτριες και οι μαθητές της τη θυμούνται με χαμόγελο. Ήταν η αγαπημένη καθηγήτρια που τους ενέπνεε και όταν λένε το όνομά της το συνοδεύουν με αγάπη με τη φράση «η κυρία Δώρα μας». Η Δώρα της κοινωνικής προσφοράς… με θητεία στο Διεθνές Κέντρο Συγγραφέων και Μεταφραστών, να κοινωνεί τον λόγο που τόσο αγάπησε. Η Δώρα της παρέας, με το γέλιο και τη χαρά. Ακόμη και σε αυτά τα τελευταία χρόνια που την ταλαιπώρησαν, ακόμη και τότε, χαμογελαστή με την ανωτερότητα της αξιοπρέπειας, πάλευε τις δύσκολες ανάσες.
Είμαστε οι μνήμες μας. Είμαστε όσα θυμόμαστε. Αλλά και οι μνήμες μας είναι… Όσα θυμόμαστε, συνεχίζουν να υπάρχουν. Έτσι όπως συνεχίζει η Δώρα να είναι η αίσθηση του χαμόγελου και της αισιοδοξίας. Και το λέω σε χρόνο ενεστώτα, γιατί δεν μπορώ αλλιώς, δεν βγαίνει αυτός ο αόριστος. Άλλωστε ο χρόνος είναι ενιαίος. Και τη φέρνει εδώ κοντά μας, χαμογελαστή. Και είμαι απόλυτα βέβαιος ότι έτσι τη σκέφτεστε. Και ξέρετε ότι αν μπορούσαμε να τη δούμε, θα μας ακουμπούσε στον ώμο και θα έλεγε «μη στενοχωριέστε… σκεφτείτε αισιόδοξα. Κοιτάτε μπροστά…».
Δεν υπάρχουν ποτέ αρκετά λόγια παρηγοριάς. Ο χρόνος όμως θα απαλύνει τη Θλίψη. Ο Θεός θα δώσει δύναμη και θα γαληνέψει την ψυχή του Θωμά, της Ματίνας, του John.
Γι’ αυτό δεν χρειάζεται τίποτα παραπάνω από αυτά τα λίγα λόγια. Δωρική αξιοπρέπεια λόγων και ήθους. Αυτό ταιριάζει στη Δώρα μας. Και μπορεί ο ήχος της φωνής να είναι ο δικός μου, αλλά τα τελευταία λόγια που θα πούμε απόψε θα ήθελα να είναι τα δικά της.
Επιτρέψτε μου να απαγγείλω το ποίημα που γράφτηκε για τον αγαπημένο της Οδυσσέα, τον Θωμά των ταξιδιών της. Τον λατρεμένο της σύντροφο στη ζωή.
ΟΔΥΣΣΕΑΣ
Περάσαμε εξαίσιους μήνες μέλιτος
σε νοσοκομεία και αφιλόξενους θαλάμους.
Μα δεν έλειψε η τρυφερότητα κι οι συστάσεις υπομονής.
Περάσαμε κάβους πολλούς και ξεπεράσαμε τις αντοχές,
όταν οι κυψελίδες ήταν καλά κλειστές.
Εκείνος εκεί βράχος θέλησης
ρύθμιζε τις αποχρώσεις της θλίψης
για να μην με ταράξει, γιατί ήθελε
να χαρίσει ακέρια τη μάνα στην κόρη.
Μετάγγιζε με τη θέρμη του βλέμματος
τη ζωή ενδοφλέβια και θαλερά.
Ο Οδυσσέας είναι η βαλβίδα του οξυγόνου μου.
Όταν χαμογελάει στις φλέβες του
το αίμα δεν κυλάει, αλλά τραγουδάει
κάνει ζωηρά πηδηματάκια
τρελίτσες με τα τοιχώματα,
θέλει να ξεχυθεί, να πλημμυρίσει.
Όταν σκοτεινιάζει γίνεται αντάρα
και έρεβος. Το αίμα τότε δεν κυλάει
παφλάζει, μουγκρίζει ο κόκκινος Νιαγάρας.
και μάχεται με τα αγγεία.
Τα νουάρ γίνονται σύρματα, αντένες
ώσπου να γαληνέψει να πάρουν τα μάτια
ξανά το απαλό του γαλάζιου
κι η γλώσσα να βρει το μέτρο της.
Αυτός ο άντρας ο ζωντανός
ο αυθόρμητος, ο αμφίθυμος,
όταν αφηγείται λυτρώνεται η παρέα
κι όταν γελάει με την καρδιά του
περιχαίρει η πλάση.
Τέλος, Ματίνα, θα ήθελα να θυμηθούμε με χαμόγελο μία όμορφη μέρα. Τότε που καθόμαστε μαζί δίπλα της, και απαγγείλαμε ποιήματα από την παρουσίαση της ποιητικής συλλογής της “Κυψελίδες”. Όχι με θλίψη. Αλλά για να ακούσουμε αυτό που πραγματικά την εκφράζει. Αυτή τη λεβεντιά της ψυχής και της τρυφερής αγάπης, στο υπέροχο ποίημα ΟPTIMIST… ο αισιόδοξος…. Αυτό το ποίημα που το ονομάζει «γράμμα στην κόρη μου για τις βαρύθυμες ώρες». Είμαι βέβαιος, ότι όχι μόνο στην αγαπημένη της Ματίνα, αλλά σε όλους μας θα έλεγε το ίδιο:
OPTIMIST
[Γράμμα στην κόρη μου για τις βαρύθυμες ώρες]
Κόρη μου ακριβή,
στάσου ορθή όπως πάντα
Και ποτέ μην πτοείσαι.
Πάτα στο χώμα καλά
και κάνε αργά μια γυροβολιά
σε μουσική υπόκρουση τσάμικου
αχ ιτιά ιτιά…
Τινάξου επάνω, ορθώσου
με τα χέρια ψηλά
σε λεβέντικη στάση
σαν το πρόσωπο του καλού σου.
Τότε βαθιές ανάσες πάρε
και ξανά μια γυροβολιά,
όπα θα πεις και γεια,
όπα και γεια.
Κερδίζοντας έτσι την ανταίικη φύση σου
θα τραβήξεις μπροστά.
Κι ό,τι καλό γενέσθω χωρίς άγχος
γεμάτη αυτοπεποίθηση καθάριο μυαλό
κι ό,τι προκύψει εγώ είμαι εδώ.
Σκέψου τα λόγια του καθηγητή:
«Non schola vitae discimus»,
Αλλά και «optima dies non fugit»…
Να θυμάσαι πάντα εγώ είμαι εδώ,
εμείς είμαστε εκεί,
Δύναμη αιολική,
ψυχή μου.
Aς είναι η Δώρα μας ένα σύμβολο. Το σύμβολο της αξιοπρεπούς αισιοδοξίας, της συγκροτημένης δύναμης και της χαμογελαστής ματιάς προς τα εμπρός. Και τότε θα είναι πραγματικά αλησμόνητη.
Καλό ταξίδι, Δώρα μας.
* Ο Σπύρος Συρόπουλος είναι Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Αιγαίου και Γενικός Γραμματέας της Συνόδου Πρυτάνεων στην European Universities Association.
