Ο Ευάγγελος Μπιτσαξής είναι Δικηγόρος και μέλος του Δικηγορικού γραφείου epmb.gr. με ειδίκευση στο Ποινικό Δίκαιο και σε Διεθνείς υποθέσεις, καθώς έχει εκπροσωπήσει πολλούς διάδικους στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.
Οι πιο φημισμένοι ακροβάτες είναι οι Κινέζοι ακροβάτες. Όχι τυχαία. Προπονούνται οκτώ ώρες ημερησίως επί πολλά έτη, προτού ανέβουν στην σκηνή. Με επιρροές από τις πολεμικές τέχνες και τις αρχαίες παραδόσεις, δίνουν έμφαση στην ισορροπία και την ευκαμψία, όσο κανένας άλλος θίασος οπουδήποτε στον κόσμο. Για αυτό και το θέαμα εκτός από εντυπωσιακό, δεν είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο για τους ίδιους.
Εμείς, οι υπόλοιποι όμως; Δεν είμαστε ακροβάτες. Είμαστε άνθρωποι καθημερινοί. Κληθήκαμε όμως συλλογικά, χωρίς προειδοποίηση, χωρίς προπόνηση και χωρίς ιδιαίτερο ταλέντο στην ευκαμψία και την ισορροπία, να γίνουμε ακροβάτες, περπατώντας σε ένα τεντωμένο σκοινί. Κάπως αναπάντεχα, και με σωστή καθοδήγηση, βρήκαμε βηματισμό και ισορροπούμε. Ενθουσιασμένοι με τις επιδόσεις μας, δημιουργήσαμε γρήγορα την ψευδαίσθηση ότι «το χουμε», κάτι που μας κάνει ευάλωτους και επιρρεπείς σε επιπόλαιες συμπεριφορές. Και αν πέσουμε από τόσο μεγάλο ύψος πάνω σε προστατευτικό δίχτυ που έχει τοποθετηθεί πρόχειρα, το σκίσιμο του είναι βέβαιο, με ολέθριες συνέπειες για όλους. Ιδίως τώρα που χαλάρωσαν οι κανόνες.
Ζούμε ίσως στην πιο περίεργη φάση μιας γενικότερα περίεργης κατάστασης. Ενώ οι γενικοί κανόνες είναι γνωστοί, δεν είναι υποχρεωτικοί και λειτουργούν εν είδει συστάσεων. Ως εκ τούτου η συμμόρφωση του συνόλου σε αυτούς ποικίλει.
Απαγορεύεται ο συνωστισμός αλλά ανοίγουν τα σχολεία. Δεν είναι τίποτα ανοιχτό το βράδυ αλλά δεν απαγορεύεται ο περίπατος. Από την άλλη αν βρεθούν πολλοί μαζί σε μια πλατεία δημιουργείται πρόβλημα. Δεν απαγορεύονται οι συγκεντρώσεις και οι πορείες, αλλά όταν γίνονται μας σηκώνεται η τρίχα. Ανοίγουν τα εστιατόρια, αλλά με τέτοιο τρόπο που οικονομικά είναι αδύνατον να βγουν. Τα δικαστήρια είναι ανοικτά αλλά ταυτόχρονα είναι πιο κλειστά από ποτέ. Το σχέδιο ΧΑΜ (Χέρια-Αποστάσεις-Μάσκες) έχει γίνει στην πράξη Χαλαρότητα Αβεβαιότητα και Μουρμούρα. Μεγάλες μάζες συμπολιτών μας χαλαρώνουν, όλοι ζουν στην αβεβαιότητα ενώ πολλοί έχουν αρχίσει να μουρμουρίζουν. Με άγνωστο το μέλλον και αδυναμία έστω και βασικού προγραμματισμού, χωρίς σαφείς όρους ή με όρους που ο καθένας τους ερμηνεύει κατά το δοκόυν, η ζωή προχωράει σε ένα τεντωμένο σκοινί. Ας μην κοιτάμε μακροπρόθεσμα. Ας προχωρήσουμε τον χρόνο δύο μήνες μετά. Ας μεταφερθούμε νοητικά την 15η Ιουλίου. Θα μπορείς να πας διακοπές; Ή επαγγελματικό ταξίδι στο εξωτερικό; Θα μπορείς να παντρευτείς; Να μετακομίσεις σε άλλη πόλη ή ακόμα και σε άλλο σπίτι; Θα έχεις δουλειά; Η τουριστική σεζόν θα έχει ξεκινήσει; Και αν ναι με τι πτώση; 10% 50% ή 90%; Όταν βραχυπρόθεσμα ο προγραμματισμός καθίσταται δυσχερής, φαντάζεται κανείς τι συμβαίνει όταν αυτά τα ερωτήματα μετατίθενται για μήνες μετά.
Οι ειδικοί ονομάζουν την παρούσα φάση, ως φάση Β. Εγώ την ονομάζω περίοδο ακροβασίας. Ακροβασίας ατομικής, κοινωνικής, οικονομικής και πολιτικής.
Η έννοια του ακροβάτη εμπεριέχει μέσα της το όριο. Σήμερα, ξεπερνάμε τα όρια, γινόμαστε παράτολμοι προκειμένου να βγούμε αλώβητοι από την όλη κατάσταση. Το παράτολμο δεν σημαίνει υποχρεωτικά και ριψοκίνδυνο με την παραδοσιακή του έννοια. Ακροβάτης είναι ο υπάλληλος του σούπερ μάρκετ, ακροβάτης ο οδηγός λεωφορείου που έρχεται σε επαφή με εκατοντάδες επιβάτες την ημέρα, ο ανήκων σε ευπαθή ομάδα που πηγαίνει κάθε πρωί στην δουλεία του και έρχεται σε επαφή με κόσμο, ο επιχειρηματίας και ο ελεύθερος επαγγελματίας που πρέπει να ακροβατήσει για να παραμείνει οικονομικά ζωντανός, ακροβάτης είναι ακόμα και ένας κολλητός μου φίλος που τις τελευταίες 45 ημέρες δεν έχει πάει ούτε μέχρι το περίπτερο, δοκιμάζοντας τα όρια και τις αντοχές του.
Το ζήτημα με την ακροβασία και τα όρια γίνεται εξαιρετικά δυσχερές, όταν δεν είναι ευδιάκριτα τα όρια, και είτε εναπόκειται στην ατομική ευθύνη, είτε στην κοινή λογική. Επιτρέπεται να κολυμπάς στην θάλασσα, όταν όμως η παραλία έχει 2000 άτομα, αυτό γίνεται επικίνδυνο. Επιτρέπεται να κάθεσαι στην πλατεία, αλλά γίνεται επικίνδυνο όταν η πλατεία είναι 50 τ.μ και την ίδια σκέψη έχουν 100 άτομα. Επιτρέπεται να μπεις στο μετρό, αλλά είναι επικίνδυνο αν έχει το βαγόνι 100 επιβάτες. Επιτρέπεται να πας για καφέ και να τον απολαύσεις έξω από την καφετέρια, αλλά είναι επικίνδυνο όταν την ίδια σκέψη έχουν 30 άτομα. Επιτρέπεται να περπατήσεις με τους φίλους σου, αλλά είναι επικίνδυνο όταν είναι 10 μαζί. Όλα από μόνα τους επιτρέπονται, και όλα τους, ακόμα και το πιο απλό μπορεί να γίνει επικίνδυνο.
Στο μεσοδιάστημα, μουρμουρίζουν οι εκπαιδευτικοί για τις συνθήκες υγιεινής στα σχολεία, μουρμουρίζουν οι γονείς για την βιντεοσκόπηση των μαθημάτων, μουρμουρίζουν οι πιστοί για την εκκλησία, οι επιχειρηματίες για τους περιορισμούς στο άνοιγμα, οι ιδιοκτήτες ακινήτων για τις μειώσεις των ενοικίων, και οι μισθωτές για τον ίδιο λόγο, οι ταξιτζήδες για το πόσοι επιτρέπεται να μπαίνουν στο ταξί, οι καλλιτέχνες για τα μέτρα στήριξης τους, οι δικηγόροι και οι λοιπές επαγγελματικές ομάδες επίσης για τα μέτρα στήριξης τους, οι αριστεροί για το περιβάλλον, οι δεξιοί για τους λαθρομετανάστες, και γενικώς όλοι, ο καθένας για τους λόγους του, έχει ξεκινήσει την μουρμούρα, και βρίσκεται ένα στάδιο πριν την γκρίνια.
Όταν η οικονομία πάει καλά, η μουρμούρα περιορίζεται. Όταν δεν πάει καλά γκρινιάζουν όλοι. Όταν οδεύει στον γκρεμό όπως τώρα, τότε τα πράγματα είναι ακόμα πιο εκρηκτικά.
Ήδη η κυβέρνηση έχει αρχίσει να δέχεται τα πρώτα ψήγματα κριτικής. Μου φαίνεται ειλικρινά γελοίο, να γίνονται κατήγοροι, εκείνοι οι οποίοι οραματίζονταν μοντέλο Βενεζουέλας, και προσπάθησαν – ευτυχώς ανεπιτυχώς- να το εφαρμόσουν. Από την άλλη όμως, και πέρα από ότι προφανέστατα η παρούσα κυβέρνηση δεν ευθύνεται για αυτό που έρχεται, εντούτοις δεν μπορεί και να το αγνοήσει. Η κοινωνία μεταστρέφεται ταχύτατα πολιτικά, και ο οικονομικός στραγγαλισμός δημιουργεί προϋποθέσεις για ακραίες ρητορείες. Το είδαμε στο παρελθόν, ελπίζω να μην το ξαναδούμε και στο μέλλον.
Μέχρι να ξεκαθαρίσει το τοπίο η κοινωνία θα συνεχίζει να ακροβατεί. Τώρα που έχουμε μάθει οι περισσότεροι τεχνικές ισορροπίας, ευκαμψίας, ευλυγισίας και υπομονής η πιθανότητα να φτάσουμε στο τέρμα του σχοινιού αυξάνονται. Δυστυχώς, δεν είναι σαφές το που τελειώνει το σχοινί, και ότι δημιουργεί μια οφθαλμαπάτη που ενώ νομίζεις ότι έφτασες στην άκρη, έχει άλλο τόσο. Το για πόσο ακόμα θα κάνουμε τους ακροβάτες είναι ακόμα αβέβαιο. Το θετικό είναι ότι όταν βγούμε στην άκρη, θα είμαστε πλέον τόσο γυμνασμένοι, τόσο σφυρηλατημένοι και τόσο ανθεκτικοί στις δυσκολίες, που δεν θα ακροβατούμε πλέον αλλά θα είναι σαν να περπατάμε μόνοι μας σε τρεις λωρίδες εθνικής οδού. Πότε θα συμβεί αυτό; Αργά ή γρήγορα θα συμβεί; Τι θα κάνουμε μέχρι τότε εκτός από υπομονή; Τους Κινέζους ακροβάτες.
2.5.2020
* Το άρθρο απηχεί τις απόψεις του συντάκτη του.
The article expresses the views of the author
iPorta.gr